Page 120 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
P. 120
Divan Şiiri Sözlüğü
âzâde mısra: Hiçbir şiirin parçası nazîre: Bir şairin şiirine başka bir şair
olmayan ve tek başına anlam taşıyan tarafından aynı şekil, vezin, kafiye ve
dize. redifle yazılan şiir.
beytülgazel: Bir gazelin en güzel beyti. surnâme: Şehzadelerin sünnet
düğünlerini ya da kadın sultanların
cülûsiye: Padişahın tahta çıkışı için doğumlarını anlatan eser.
yazılan kaside. (Mensur da olabilir.)
gazavatnâme: Din uğruna yapılan şah beyit: Gazelin en güzel beyti.
savaşların anlatıldığı eser.
(Mensur da olabilir.) şehrengiz: Bir şehrin güzelliklerinin
anlatıldığı eser.
hamse: Bir şairin beş mesnevisinden
oluşan eser bütünü. taç beyit: Kasidede şairin mahlasının
geçtiği beyit.
hicviye: Kişileri, kurumları veya
toplumu eleştirmek amacıyla yazılan tahmis: Bir gazelin her iki dizesinin
kaside. başına üç dize eklenerek oluşturulan
nazım biçimi.
lugaz: Cevabı bir varlık ya da nesne
olan bilmece. tegazzül: Kaside içinde yer alan gazel.
muamma: Cevabı bir kişi olan bilmece. tehzîl: Alay etme amacıyla yazılan nazire.
makta: Gazel ve kasidenin son beyti. terbî: Bir şairin bir gazelinin her
beytinin üstüne başka bir şairin ikişer
matla: Gazel ve kasidenin ilk beyti. dize eklemesiyle oluşan murabba.
mazmun: Divan şiirinde kullanılan vâsıta beyti: Terkibibent veya
kalıplaşmış söz. terciibentte bentler arasındaki geçiş
beyti.
mersiye: Ölen bir kişinin ardından
yazılan kaside, ağıt. yekahenk: Divan şiirinde beyitleri
arasında anlam ilişkisi olan gazel.
meyan: Şarkı nazım biçiminde her
dörtlüğün üçüncü dizesi. yekâvâz: Divan şiirinde her beyti
beytülgazel değerinde olan gazel.
muhammes: Beşer dizelik bentlerden
oluşmuş nazım şekli. ziyâde: Müstezat nazım biçiminde
uzun dizeden sonra gelen kısa dize.
musammat: Her dizesi ikişer eşit ve
ortak uyaklı bölüme ayrılan gazel ya
ya da kaside.
musarra: Her iki dizesi birbiriyle
kafiyeli beyit.
118
