Page 125 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

2. Etkinlik: Aşağıdaki kutucuklarda yer alan sözcükleri metindeki ilgili boşluklara yazınız.

hamse mersiye tezkire hilye tehzil

seci Hacı Kalfa münşi siyer inşa

a) Ölen bir kişinin ardından yazılan kasidelere ....................................... denir.
b) Bir başka şairin şiiriyle alay etmek amacıyla yazılan nazirelere ....................................... denir.
c) Ünlü bilgin Kâtip Çelebi, ........................................ lakabıyla da tanınmıştır.
ç) Divan edebiyatında düzyazıya ......................................., düzyazı yazana ....................................... denir.
d) İç uyak olarak da bilinen ....................................... divan nesrinde çok sık kullanılmıştır.
e) Hz. Muhammed’in hayatını anlatan eserlere ......................................., fiziksel ve ruhsal özelliklerini
anlatan eserlere ....................................... adı verilir.
f) Bir şairin beş mesneviden oluşan eserler bütününe ....................................... denir.

3. Etkinlik: Aşağıda Sinan Paşa’nın Tazarrunâme adlı eserinden bir divan nesri örneği
verilmiştir. Metni okuyarak soruları cevaplayınız.

İşâret-i evsâf-ı aşk: Aşk âsâyîş-i cândur, aşk ârâyiş-i cihândur. Aşk nemek-i dig-i vefâdur, aşk
hadîka-i ehl-i safâdur. Aşk hakîkat çarhınun ahteridür, aşk cân leşkerinün mehteridür. Aşk
bir sultân-ı kaahir ve tîzdür ki alem çekicek birbirine urur vücûdla ademi, aşk bir bî-karâr
ve şûrengizdür ki kadem basıcak şûr u gavgaaya bırağur âlemi. Âşk bir cevher-i pâkdür araz
sanman, aşk rahat-ı cândur maraz sanman… Aşk bir murgdur ki melâmet-i halk ana bâl olur,
aşk bir devletdür ki idbâr-ı dünyâ ana ikbâl olur. Aşk bâzârında câme-i dîbâyı bir habbeye
almazlar, uşşak mahallesinde nâmusla namı bir çöpe saymazlar. Âşık olanlar gayret ve arı
bırağurlar, dost isteyenler evvel vekaarı bıragurlar.

a) Metni çeviriye ihtiyaç duymadan anlayabiliyor musunuz? Neden?
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
b) Düzyazı türündeki bir eserin böyle bir dille yazılmasının sebebi ne olabilir?
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
c) Metinde şiire özgü ahenk unsurları var mı? Varsa ikişer örnek veriniz.
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
ç) Metinde noktalama işaretleri kullanılmıştır. Metnin özgün hâlinde de noktalama işareti
kullanılmış olabilir mi? Neden?
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
d) Bu metin hangi nesir türüne (sade / süslü) örnek verilebilir? Gerekçelerinizle birlikte yazınız.
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................

123