Page 128 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

DİVAN ŞİİRİ NAZIM BİÇİMLERİ (ŞEKİLLERİ)

Divan Şiiri Nazım Biçimleri
Bilgi Havuzu Gazel

Şiirlerin şekil
A) Beyitlerle
özellikleri nazım Kurulanlar B) Bentlerle Kurulanlar
biçimlerini,
Kaside
içerik özellikleri Müstezat
nazım türlerini
belirler. Mesnevi
Kıta

a) Tek Bentle Murabba b) Çok Bentle
Kurulanlar
Kurulanlar
(Musammatlar)
Rubai Şarkı
Tuyuğ
Muhammes

Terkibibent Terciibent

A) Beyitlerle Kurulanlar
Gazel

Divan edebiyatında aşk, güzellik, tabiat gibi konuları işleyen en yaygın nazım
biçimidir.
Beyit sayısı 5-15 arasında değişir.
Aruz vezniyle yazılır, kafiye düzeni aa, ba, ca, da, ea… şeklindedir.
Gazelin ilk beytine matla, matladan bir sonraki beytine hüsnümatla, son beytine
makta, maktadan önceki beytine hüsnümakta, en güzel beytine beytülgazel (şah
beyit), şairin mahlasının geçtiği beyte mahlas beyti (mahlashâne) adı verilir. Mahlas
genellikle makta beytinde yer alır.
Bütün beyitleri aynı konuyu işleyen ve beyitler arasında konu birliği olan gazellere
yekahenk gazel, bütün beyitleri aynı güzellikte olan gazellere ise yekavaz gazel
denir.
İç kafiyeye yer verilen gazellere musammat gazel denir.
Divan edebiyatında Fuzûlî, Bâkî, Hayâlî Bey, Şeyhülislâm Yahyâ, Nedîm, Şeyh Galib
gazelleriyle öne çıkan şairlerdendir.
Gazeller, konularına göre beşe ayrılır.
Rindane gazel Âşıkane gazel

Yaşamdan zevk alma, Aşkla ilgili
dünyaya aldırış etmeme gibi duyguların anlatıldığı
konuları işleyen gazellerdir. gazellerdir.

Şuhane gazel Hakimane gazel Sofiyane gazel

Aşkı, sevgiliyi zarif ve Didaktik Tasavvuf
çapkın bir edayla anlatan konuları anlatan konularını anlatır.
gazellerdir. gazellerdir.

126