Page 131 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

Murabba

Dörder dizelik bentlerden oluşan nazım biçimidir.
Genellikle kafiye düzeni şu şekildedir:
aaaa, bbba, ccca, ddda ... *(En sık kullanılan şekli) Bilgi Havuzu
aaa(A), bbb(A), ccc(A), ddd(A) … *(A): Nakarattır. Bir şairin
Her bendin dördüncü dizesi aynen tekrar eden (nakaratlı) murabbalara yazdığı gazele
mütekerrir murabba denir. ait beyitlerin
Her konuda yazılabilen murabbanın bent sayısı genellikle 5 ile 7 arasında değişir. önüne aynı vezin
ve kafiyede
iki mısra
eklenmesiyle
Muhammes
oluşturulan
Beşer dizeden oluşan bentlerle yazılır. nazım biçimine
Bent sayısı 4-8 arasında değişir. terbi denir.
Kafiye şeması aaaaa, bbbba, cccca, dddda … şeklindedir.
Tasavvufi ve felsefi konular, aşk, övgü başta olmak üzere her konuda yazılabilir.

Bilgi Havuzu
Terkibibent Bir gazelin
Hâne adı verilen gazel biçiminde kafiyelenmiş beyitlerden oluşan bentler ve bu her beytinin
bentlerin vasıta beyitleriyle bağlanarak oluşturduğu nazım biçimidir. önüne aynı
Terkibibentte bölümler 5 ile 10 arasında değişen beyitlerden oluşur. Bent sayısı vezinde üç mısra
ise genellikle 5 ile 15 arasında değişir. eklenmesiyle
Genellikle kafiye düzeni aa xa xa xa xa bb / cc xc xc xc xc dd /ee xe xe xe xe ff… oluşturulan
şeklindedir. nazım biçimine
Sosyal hayat, talihten şikâyet; dinî, felsefi, tasavvufi düşünceler, toplumsal tahmis denir.
eleştiri gibi hemen her türlü konu ele alınır.
Bağdatlı Rûhî, Türk edebiyatında terkibibentleriyle ünlüdür.
Bâkî’nin Kanuni Mersiyesi ve Şeyh Galip’in Esrar Dede adlı şiirleri terkibibent
türünde yazılmış önemli eserlerdir.
Bilgi Havuzu

Bir gazelin
beyitlerinin
Terciibent
mısraları arasına
Şekil özellikleri yönüyle terkibibende benzer. aynı vezinde
Terciibent, vasıta beytin her bölümün sonunda değişmeden tekrarlanması yönüyle ve anlam
terkibibentten ayrılır. bütünlüğünü
Kafiye düzeni genellikle aa xa xa xa xa (bb) / cc xc xc xc xc (bb) /ee xe xe xe xe (bb) koruyacak
… şeklindedir. * (bb) Vasıta beyti şekilde
Allah, evrenin sonsuzluğu, doğanın ve yaşamın karşıtlıkları gibi konular sıklıkla üçer mısra
işlenir. eklenmesiyle
Bağdatlı Rûhî ve Ziyâ Paşa, bu nazım biçiminin önemli şairleridir. oluşturulan
Terciibentlerde vasıta beyti her bendin sonunda aynen tekrarlandığı için aynı fikir nazım biçimine
çevresinde toplanan bir konu bütünlüğü vardır. taştir denir.
Türk edebiyatında en fazla terciibent yazan şair Enderunlu Fâzıl’dır.

129