Page 194 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

TEST – 10 3. ÜNİTE: ŞİİR

1. Şiirdeki işlevi göz önüne alındığında ----, “yasaklı 3. Divan şiirinde bir dize ya da beytin başka bir şairce
kelimeler oyunu”nu andırmaktadır. Bu oyunda herhangi bir nazım biçimine tamamlanmasına
bir kavram anlatılırken onu hemen çağrıştıracak tazmin denir. Tazmin etmek de nazire yazmak
sözcüklerin kullanımı yasaklanır ve oyuncudan gibidir. Aşağıda Râsih’e ait bir beyit verilmiştir.
ilgili kavramı anlatması beklenir. Divan şiirinde de
bu oyundaki gibi söylenmesi yasak olan kelimeler Süzme çeşmin gelmesin müjgân müjgân üstüne
bulunur. Şair, onları söylemeden ancak o kelimeleri
Urma zahm-ı sineme peykân peykân üstüne
dolaylı yollardan kastederek hedefteki kavramı
beyte yerleştirir. Bir zekâ oyunu olduğu kadar edebî Aşağıdaki beyitlerden hangisi yukarıda verilen beyti
birikimin uyandırdığı çağrışımlar, his ve coşku da tazmin etmek amacıyla yazılmıştır?
önem kazanır. Böylelikle bu kavram, sorusu ve
cevabı yalnızca divan şiiri geleneğine vâkıf okuyucu A) Gamzeler kim cân iline tîr-i müjgân yağdırır
tarafından anlaşılabilecek edebî bir bilmece ve bir
Benzer ol Tâtâra kim sihr ile bârân yağdırır
hüner gösterisi olarak da düşünülebilir.
B) Ol perî-rû âşıka râm olsa da mâni değil
Parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi Gündüzün olmazsa ahşam olsa da mâni değil
DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 — ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR
getirilebilir?
C) Bûs-ı la’lin şöyle sîr-âb-ı zülâl eyler beni
A) Nazire Kim gören âb-ı hayât içmiş hayâl eyler beni
B) Mazmun D) Halvet-i sâfî-zamîran hâne-i âyînedir
Sıklet olmaz gelse de mihmân mihmân üstüne
C) Tehzil
E) Şafak mı şebde ya hattında rûy-i al midir
D) Mahlas
Subuh sitâresi mi gerdeninde hâl midir
E) İnşa

4. Tezkirelerin aktardığına göre Necâtî’nin mi Ahmed
2. Divan şiirinde kullanılan dilin oluşumunda Paşa’nın mı daha iyi şair olduğu konusunda
tasavvufun önemli bir rolü vardır. Tasavvuf; temelde anlaşamayan bir grup vardır. O sırada birisi
İslam’ın Kur’an ve sünnet adı verilen iki kaynağına Necâtî’yi görür ve kendisine bu durum hakkındaki
dayanmakla birlikte zamanla dış etkilerden, başka görüşünü sorar. Necâtî şu beyti cevap olarak söyler:
felsefe ve düşünüşlerden de etkilenen bir dünyayı ve
hayatı yorumlayış tarzıdır. Divan şiirine damgasını
Necâtî’nin dirisinden ölüsü Ahmed’in yeğdir
vurmuş ve kendine has sembolik bir dil meydana
Ki İsa göklere ağsa yine dem urur Ahmed’den
getirmiştir.
Verdiği cevaptan hareketle Necâti’nin takındığı
Bu parçaya göre aşağıdaki beyitlerden hangisi
tutum aşağıdakilerden hangisidir?
tasavvufi terimlere yer veren bir örnek olabilir?
A) Hoşgörülü
A) Tamâm hüsnüne söz yok o âfetin ammâ
Aceb serîre-şinâs-ı lisan-ı hâl midir B) Nazik

B) Göz ucuyla nâz eder mestane hem hançer çeker C) Sadık
Görmedim ol gamze-i câdû gibi fettân mest
D) Kibirli
C) Malûmdur benim sühanım mahlas istemez
E) Bencil
Fark eyler anı şehrimizin nüktedanları
D) Mest-i nâzım kim büyüttü böyle bî-pervâ seni
Kim yetiştirdi bu gûne servden bâlâ seni
E) Gonca-veş dervîş olanlar tercemân itmek gerek
Hırkada pinhân olanı der-miyân itmek gerek

192