Page 195 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
P. 195
3. ÜNİTE: ŞİİR
5. Aşağıda Nef’î’nin Hz. Muhammed için yazdığı bir 8. Divan şiirinde söze güç katmak amacıyla bir dize ya
kasidenin başlangıç bölümü verilmiştir. da beyitte atasözü veya atasözü niteliğinde özlü söz
kullanma sanatına irsâl-i mesel denir. Bazı şairler
Ukde-i ser-rişte-i râz-ı nihânîdir sözüm kaside ve gazellerin beyitleri içine aldığı atasözlerini
ya vezne uydurmak ya da başka nedenlerle
Silk-i tesbîh-i dür-i seb’ü’l-mesânîdir sözüm
değiştirmişlerdir. Ara sıra araya başka sözcükleri
de karıştırmışlardır. Ayrıca söz dizimine başka
Bir güherdür kim nazîrin görmemiştir rûzgâr
biçim verildiği de görülür. Bunlar tam atasözü
Rûzgâra âlem-i gayb armağanıdır sözüm sayılabileceği gibi atasözlerine işaret de sayılabilir.
Bu kaside ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi İçerik özellikleri dikkate alındığında aşağıdaki
yanlıştır? beyitlerden hangisinde parçada sözü edilen sanat
kullanılmamıştır?
A) Kaside, methiye türünde yazılmıştır.
A) Figanî yaşunı dök rûz-i hecr-i zülfinde
B) Kaside, fahriye bölümü ile başlamıştır.
“Ak akça kara gün için durur” meseldir bu
C) Dizelerin uyaklanışı kasidenin özelliklerine
uygundur. B) Egerçi ağır olur taş kopduğı yerde
Sitâre var ki ‘akikî eder Yemende ğarîb
D) Beyit nazım birimiyle kaleme alınmıştır.
C) Kaşki sevdiğimi sevse kamu halk-ı cihan
E) Dönemin dil özelliklerini taşımaktadır.
Sözümüz cümle heman kıssa-i canan olsa
D) Derd ile sen de bencileyin kanlar ağla kim
Bugün banaysa yarın efendi sana imiş
6. I. Tarz-ı selefe tekaddüm ettim
Bir başka lugat tekellüm ettim E) Kendüyi ta’rîf idermiş müşg-i ter
Öksüz oğlan göbeğin kendü keser
II. Tûti-i mu’cize-gûyem ne desem lâf değil
Çerh ile söyleşemem âyînesi sâf değil
Aşağıdakilerden hangisi bu iki şiirin ortak özelliği DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 — ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR
değildir?
9. Kan ağlasın bu dîde-i dür-bârım ağlasın
A) Nazım birimi Ansın benim o yâr-ı vefâdârım ağlasın
Çeşm ü dehân u ârız u ruhsârım ağlasın
B) Kafiye düzeni
Başdan başa bu cism-i siyehkârım ağlasın
C) Ölçü
Ağyârım ağlasın bana hem yârım ağlasın
D) Dil ve üslup Gûş eyleyen hikâyet-i Esrârım ağlasın
E) Kafiye çeşidi Biçim ve içerik özellikleri dikkate alındığında bu
parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
7. Bülbül yetişir bağrımı hûn etti figânın A) Zengin uyağa yer verilmiştir.
Zabt eyle dehânın
B) Nazım birimi benttir.
Hançer gibi deldi ciğerim tîğ-ı zebânın
C) Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
Te’sîr-i lisânın
D) Naat türünün özelliklerini gösterir.
Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
E) Ses tekrarlarından yararlanılmıştır.
A) Nazım biçimi müstezattır.
B) Bülbülün söyleyiciye tesiri dile getirilmiştir.
C) Nazım birimi dörtlüktür.
D) Ziyade mısralar birbiriyle uyaklanmıştır.
E) Teşbih sanatından yararlanılmıştır.
193
