Page 20 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

TÜRKÇENİN TARİHÎ GELİŞİMİ

İlk Türkçe Dönemi (Ön Türkçe Dönemi)
Bilgi Havuzu
Türk dilinin Türk dili hakkında geniş bilgiye ulaşılamayan ve yazılı ürünlerin olmadığı bu
tarihî gelişimi dönemde yalnızca sözlü edebiyat ürünleri (sav, sagu, koşuk, destan) görülür.
hakkında dil
bilimcilerin
farklı görüşleri Eski Türkçe Dönemi
ve tasnifleri
vardır. Türk dilinin yazılı ilk örneklerinin görüldüğü dönemdir. VII. yüzyıldan XIII. yüzyıla
Karahanlı kadar süren bu dönemde Köktürk, Uygur ve Karahanlı (Hakaniye) Türkçesi yer
(Hakaniye) alır.
Türkçesi bazı
kaynaklarda
Orta Türkçe Karahanlı
Dönemi’nde yer Köktürk Uygur Türkçesi (Hakaniye)
almaktadır. Türkçesi Türkçesi

Türk dilinin ilk Uygur Türklerine ait İslami Dönem’in ilk
yazılı örneği ve Türk dinî (Altun Yaruk, eserleri olan
Bilgi Havuzu adının geçtiği ilk Prens Kalyanamkara Kutadgu Bilig,
ve Papamkara,
belge olan Köktürk
Dîvânü Lugâti’t-Türk,
Köktürk alfabesi, Yazıtları’nda (Orhun Sekiz Yükmek vs.), Atebetü’l-Hakâyık
Köktürk ve Abideleri) görülür. hukuki ve farklı ve Dîvân-ı Hikmet
bazı Uygur türlerdeki metinlerde Karahanlı Türkçesinin
yazıtlarında kullanılmıştır. en önemli örnekleridir.
kullanılmıştır.
Uygur
Dönemi’nde
yazılan Irk Bitig,
Köktürk alfabesi
ile kaleme Orta Türkçe Dönemi
alınmıştır.
Türk dili bu dönemde Kuzeydoğu Türkçesi ve Batı Türkçesi olmak üzere iki kola
ayrılır. Kuzeydoğu Türkçesi, ilerleyen dönemlerde Kuzey ve Doğu Türkçesi olarak
iki kolda gelişimini sürdürür.

Kuzeydoğu Türkçesi

Kuzey Türkçesi Doğu Türkçesi

Kıpçak, Karay, Kumuk, Çağatay, Özbek,
Tatar, Karaçay-Balkar, Yeni Uygur, Sarı Uygur
Bozkurt, Kazak, Nogay, ve Salar Türkçesi.
Kırgız, Karakalpak, Altay,
Hakas, Şor ve Tuva Türkçesi.

18