Page 212 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

DÜNYA EDEBİYATI

DOĞAL DESTANLAR YAPMA DESTANLAR
Bilgi Havuzu

Türk destanları, Sümer: Gılgamış İtalyan:
Türklerin göçebe Kurtarılmış Kudüs, Tasso (Taso)
hayatı yaşamaları Yunan: İlyada, Odysseia (Odisse) Çılgın Orlando, Ariosto (Ariyosto)
ve geniş coğrafi İlahi Komedya, Dante
alanlara yayılmış İran: Şehnâme
olmaları sebebiyle Latin:
ikinci oluşum Fin: Kalevala Aeneis (Aineis), Vergilius
safhasında kalmış, (Vercilyus)
oluşumunu Fransız: Chanson de Roland
tamamlayamamıştır. (Şanson de Rölant) İngiliz:
Yani bir Kaybolmuş Cennet, Milton (Miltın)
destan şairi Alman: Nibelungen (Nibelungen)
tarafından yazıya
geçirilmemiştir. İngiliz: Beowulf (Bivolf)
O yüzden doğal
Türk destanları İspanyol: Le Cid (Lö Sid)
manzum değildir.
Bilinen yazılı Rus: İgor
Türk destanları
daha çok İran, Hint: Ramayana, Mahabharata
Çin, Arap, Moğol, (Mahabarata)
Bizans ve Batı
kaynaklarından Japon: Şinto
derlenmiş;
oluşumlarından
çok sonra yazıya
geçirilmiştir. Bögü-Tegin, gerek güzelliği ve gerekse boyu bosu, sabrı, iradesi, ileriyi
görüşü bakımından diğerlerinden daha ileride idi. Ayrıca bütün milletlerin
dillerini ve yazılarını da biliyordu. Herkes, onun Han olarak seçilmesi
üzerinde birleşti ve büyük şenlikler yaparak onu Hanlık tahtına oturttu.
Tanrı ona bütün dilleri bilen üç karga göndermişti. Nerede mühim bir
ÖRNEK gözlerler ve ondan sonra da Han’a haber getirirlerdi.
iş olursa bu kargalar hemen oraya giderler ve o işin nasıl olup bittiğini

Bögü-Han, bir gece uyurken beyazlar giymiş bir ihtiyar gördü. İhtiyar ona
yaklaştı ve çam kozalağı büyüklüğünde bir yeşim taşı vererek, Bögü-Han’a
şöyle dedi:
“Eğer sen bu taşı muhafaza edebilirsen dünyanın dört köşesi, hep senin
buyruğun altında toplanacaktır!”

Çözümleme: Bu metin bir destandan alınmıştır. Metinde üstün özelliklere
sahip birinin han oluşu anlatılmaktadır. Metin, destanlara ait özellikler
taşımaktadır. Kuş, yeşim taşı ve ihtiyar adam Türk destanlarında bulunan
ortak motiflerdendir. Tanrı’nın Bögü-Han’a tüm dilleri bilen üç karga
göndermesi ise destanlarda yer alan olağanüstü unsurlardandır.

210