Page 242 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

TANZİMAT ROMANI

Roman, Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi’nde çeviri yoluyla Batı’dan girmiş,
bunu kısa bir süre sonra yerli romanlar izlemiştir.
Bilgi Havuzu Bu dönem romanlarında “yanlış Batılılaşma, görücü usulü evlilik, esaret, kölelik,

Roman, Türk cariyelik, hayal kırıklıkları” gibi temalar üzerinde sıklıkla durulmuştur.
edebiyatına ilk
olarak Yusuf Romantizmin etkisiyle kahramanlar tek yönlü, ilk görüşte âşık olan ve genellikle
Kâmil Paşa’nın günlük yaşamdan alınmış kişilerdir.
Telemak
çevirisiyle girer. Romanlarda romantizm akımının etkisiyle “toplum için sanat” görüşü
benimsenmiş; tesadüflere, olağanüstülüklere sıkça yer verilmiştir.

Olaylar genellikle İstanbul’da, Çamlıca ve Beyoğlu gibi dönemin sosyal yaşamını
yansıtan mekânlarda geçer.
Bilgi Havuzu Yazarlar, tasvir ve tahlillerde uzun cümle ve sanatlı söyleyişi benimserler.

İlk yerli roman
Şemseddin Türk edebiyatında roman türünün ilk örnekleri verildiği için bu dönem
Sâmi’nin romanları teknik bakımdan kusurludur.
Taaşşuk-ı Tal’at
ve Fitnat’ıdır. Romanlarda çevre ve kişi tasvirleri çoğu zaman eseri süslemek için yapılmıştır.

Bu dönemde roman yoluyla bireyi ve toplumu eğitme amaçlanmıştır.

Tanzimat Dönemi Romancıları

Ahmet Mithat Efendi (1844-1912)

Döneminde Yazı Makinesi, Kırkanbar ve Hâce-i Evvel gibi adlarla anılmıştır.
Eserlerinde “yanlış Batılılaşma, görücü usulü evlilik, esaret, eğitim” gibi
toplumsal konuları işlemiştir.
Romanlarında olayların akışına müdahale, ansiklopedik bilgiler aktarma,
kendi görüş ve düşüncelerini belirtme, meddah hikâyesi tarzında yazma gibi
özellikler öne çıkar.
Eserlerinde realizm ve natüralizm izleri görülse de romantizm öne çıkar.
Birçok gazetede müdürlük yapmış, özellikle 1878’de kurduğu
Tercümân-ı Hakîkat gazetesi tanınmasında çok etkili olmuştur.
Türk edebiyatında hikâyeci, romancı ve gazeteci kimlikleriyle tanınmıştır.

Hikâye: Kıssadan Hisse, Letâif-i Rivâyât, Bir Gerçek Hikâye.
Roman: Hasan Mellâh, Hüseyin Fellâh, Felâtun Bey ile Râkım Efendi,
Paris’te Bir Türk, Dürdâne Hanım, Dünyaya İkinci Geliş, Yeniçeriler,
Henüz On Yedi Yaşında, Jön Türk...
Oyun: Eyvah, Açık Baş, Çengi, Çerkez Özdenler.

240