Page 123 - Ekonomi (Tüm Kitap)

• Sürünen enflasyon; mal ve hizmet fiyatlarının yavaş ve sürekli olarak yükselmesi olarak ifade
edilir. Ekonomide büyümeye yardımcı olur.

• Yapısal enflasyon genellikle az gelişmiş ülkelerde görülür. Özellikle talepte meydana gelen
değişimlere cevap verilemeyen durumlarda ortaya çıkar.
• Hiper enflasyon, dörtnala enflasyon olarak adlandırılır. Paranın değerini kaybettiği en şiddetli
enflasyon biçimidir. Tarihte çoğunlukla savaş sırasında ya da sonrasında ortaya çıkmıştır. Bu
durum yeni bir para biriminin kurulmasını zorunlu hâle getirmiştir.
4. Enflasyon Endeksleri
Her ülkede enflasyon oranını belirlemek için çeşitli ürünlerin aylık fiyat değişimleri baz alınır.

Bu ürünlerin bazıları ekmek, yumurta, balık, su faturası, halı, ilaç, benzin, fındık içi, kazaktır. Enf-
lasyon oranını belirlemede ertesi ay aynı ürünlerin fiyat değişimleri (endeksleri) bir önceki aya göre
hesaplanır.
Fiyat endeksinin amacı, fiyatlarda ortaya çıkan ortalama değişikliği ölçmektir. Fiyat endeksinin
her fiyat değişimini içermesi mümkün değildir. Dolayısıyla fiyatları derleyenler, ortalama bir ailenin
harcamasını içerecek şekilde mallardan temsili bir örnekleme oluşturur. Bu malların fiyatlarındaki
değişmeleri izlerler. Ülkemizde en çok kullanılan ürün fiyat endeksleri, TÜFE ve ÜFE’dir. Türki-
ye’de fiyat endekslerini hazırlayan kurum Türkiye İstatistik Kurumudur (TÜİK).
4.1. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE): Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hesaplanan tüke-

tici fiyatları endeksi, hane halkı tüketim harcamalarında yer alan mal ve hizmetlerin belirli zaman
aralıklarında fiyat değişmelerini göstermektedir.
Tüketici fiyatları endeksinin amacı; hane halkı tarafından belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıy-
la satın alınan mal ve hizmetlerin, fiyatlar genel seviyesindeki değişimini ölçmektir. Fakat piyasadaki
tüm mal ve hizmetlerin fiyatlarının izlenmesi imkânı olmadığı için hane halkının yaptığı tüketim
harcamaları içinde en fazla paya sahip mal ve hizmetler kapsama alınır. Tüketim harcamalarının,
amacına göre sınıflandırılmasıyla (gıda harcamaları, giyim harcamaları, sağlık harcamaları, ulaştırma

harcamaları vb.) herhangi bir mal ve hizmet grubunun değerlendirme dışı kalmaması sağlanır. Daha
sonra her bir grubu temsil eden mal ve hizmetler, tüketilme ağırlığına göre büyükten küçüğe sıralanır
ve belirli bir ağırlıktan yukarı değer alan (örneğin 1/1000) mal ve hizmetler endeks kapsamına alınır.

Görsel 4.15: Fiyat endeksi, fiyatlarda ortaya çıkan ortalama değişikliği ölçer.

121
121