Page 50 - Ekonomi (Tüm Kitap)

Geçmişten günümüze uygulanmış ve uygulanmakta

olan başlıca ekonomik sistemler şunlardır.
1. Kapitalist Sistem
Kapitalist sistem, uzun bir tarihsel süreçten geçerek or-
taya çıkmıştır. Yeni kıtaların bulunuşu ve buralardan değerli

madenlerin akışı sonucunda gelişen parasal ekonomi, para
bolluğunun meydana getirdiği yüksek fiyatlar ve bu fiyatla-
rın etkilediği ticaret; kapitalist sistemin başlangıcı olan ticari
kapitalizmi ortaya çıkarmıştır. Kapitalizm, özel teşebbüse

ve piyasa serbestliğine dayanan üretim sistemi olarak tanım-
landığı gibi özel mülkiyete üretimin maksimum kâr sağlaya-
bilmesi ve iktisadi hürriyete dayanan bir piyasa ekonomisi
olarak da tanımlanır. Günümüzde çoğu ülkede “kapitalizm”

uygulanmaktadır. ABD, Almanya, İngiltere gibi.
Görsel 1.31: Adam SMITH Kapitalist sistemde, toplumun refahının sağlanmasında
fertler ön plandadır. Fertlerin menfaatleri sağlanırsa toplu-
mun da refaha ereceği varsayılmaktadır. Dolayısıyla fertlerin çıkarları daima ön plandadır.

Kapitalizm, klasik iktisatçılarla başlamıştır. Kapitalizme en önemli katkıyı, klasik iktisatçılar-
dan Adam SMITH (Edım Simit) yapmıştır. Smith’e göre toplumun ekonomik sorunlarını çözmenin
en iyi yolu, devlet müdahalesi olmadan toplumun kendi hâline bırakılmasıdır.
2. Sosyalist Sistem

Sosyalizm, üretim araçlarının kamulaştırıldığı ve ekonomik faaliyetlerin merkezî planlama teş-
kilatı tarafından düzenlendiği ekonomik bir sistemdir.
Sosyalist düşünce sisteminin temel inançları ve ilkeleri, kapitalizme zıt bir hayat felsefesini
yansıtır. Sosyalist bir yapıda temel amaç toplumun refahını sağlamaktır. Bu bakımdan sosyalizmin

kapitalizmden bir farkı yoktur. Ancak toplumun refahının sağlanmasında kapitalist sistemde fertler
ön planda iken sosyalist sistemde toplum ön plandadır. Sosyalist sistem, toplumun menfaatleri sağ-
landığında fertlerin de refaha ereceği varsayımından hareket eder.
Sosyalist düşünceye göre insanların mutlu olması ve toplumun tümüyle hızlı bir gelişme im-

kânına kavuşması kapitalist düşünce içinde mümkün değildir. Sosyalistlere göre kapitalist düzende
sadece bir kesim yani sermayeye sahip olan azınlık, emeği istismar ederek refaha ulaşabilir. İşçiler
ise düşük ücretle ve ağır şartlar altında çalışmaya ya da işsizliğe mahkûm edilmiştir. Yine sosyalist
düşünceyi savunanlara göre kapitalist sistem içinde kaynakların tam ve etkin çalışması, sosyal adalete

uygun gelir dağılımını ve hızlı bir ekonomik büyümeyi sağlayamaz.
Sosyalizm, 1917 Sovyet Devrimi sonrasında çeşitli ülkelerde uygulanmıştır. Ancak bu uygula-
malara bakıldığında tek bir sosyalizmden bahsetmek mümkün değildir. Günümüzde sosyalizm Küba,
Vietnam ve Kuzey Kore’de uygulanmaktadır.

48