Page 72 - Ekonomi (Tüm Kitap)

2. Eksik Rekabet
Tam rekabetin var olabilmesi için

mutlaka bulunması gereken koşullardan
birinin, birkaçının ya da tümünün aksa-
ması durumunda oluşan piyasadır. Ger-
çek hayatta, esas itibarıyla eksik rekabet
piyasaları bulunur. Çünkü çeşitli sebep-
lerden tam rekabet piyasası koşulları
gerçekleşmez yani aksar.

Eksik rekabet piyasası “satıcılar
yönünden” ve “alıcılar yönünden” ol-
mak üzere iki gruptaki piyasa türlerin- Görsel 2.7: Rekabet iki ya da daha çok işletme veya grup arasında olabilir.
den oluşur.

Tablo 2.4: Eksik Rekabet Piyasası Türleri

Satıcılar Yönünden Alıcılar Yönünden

1. Monopol Piyasası (Tek satıcı, çok sayıda alıcı) 1. Monopson Piyasası (Tek alıcı, çok sayıda satıcı)

2. Oligopol piyasası (Az sayıda satıcı, çok sayıda alıcı) 2. Oligopson piyasası (Az sayıda alıcı, çok sayıda satıcı)
• Düopol piyasası (İki satıcı, çok sayıda alıcı) • Düopson Piyasası (İki alıcı, çok sayıda satıcı)
• Tripol piyasası (Üç satıcı, çok sayıda alıcı) • Triopson Piyasası (Üç alıcı, çok sayıda satıcı)

3. Monopolcü Rekabet Piyasası (Çok satıcı, çok alıcı)

Tablo 2.4’te yer alan eksik rekabet piyasası türlerinden en yaygın olanlar; monopol, oligopol
ve monopolcü rekabet piyasalarıdır. Bu arada nadiren de olsa diğer piyasalara rastlamak mümkündür.

Düopol ve tripol piyasaları, oligopol piyasasının özel şekilleridir.
Satıcılar Yönünden Eksik Rekabet Piyasaları
2.1. Monopol (Tekel) Piyasası: Tek satıcı ve çok alıcının bulunduğu piyasadır. Buna göre tek
satıcı firma fiyatı belirleyecek, alıcılar ise bu fiyatı kabul edecektir. Piyasaya yeni firmaların girmesi,

oldukça etkili engellerle kısıtlanır. Bu engeller; yasal, teknolojik ve ekonomik olabilir. Örneğin ülke-
mizde demir yolu taşımacılığı sadece devlet tarafından yapılmaktadır.
2.2. Oligopol Piyasası: Bir mal veya hizmet piyasasında satıcılar az, bunun yanı sıra alıcılar
çok sayıda ise bu tür piyasalara oligopol piyasası denir. Bu tür piyasalarda firmalar, homojen veya

farklılaştırılmış ürünler satar ve piyasaya girişi kısıtlayan önemli engeller vardır. Oligopol piyasa-
sında faaliyette bulunan az sayıda büyük firmanın, karşılıklı olarak birbirleriyle bağımlılık ilişkisi
içerisinde oldukları varsayılır. Firmalardan birisinin üretim ve satış konusunda alacağı karar, diğer
firmaların da kararlarını etkilemektedir. Şeker, çimento, deterjan, otomobil ve çelik piyasaları gibi.

70