Page 110 - Coğrafya

Coğrafya 11

Anadolu’da kurulan ilk medeniyet olan Hititler; Kızılırmak Nehri çevresinde yaşamış, bölgenin coğrafi şart­
larına bağlı olarak tarım, hayvancılık ve ticaretle uğraşmıştır. Bir başka Anadolu medeniyeti olan Frigler, Ankara
yakınlarındaki Gordion’u başkent yaparak tarih sahne sine çıkmış, tarım ve hayvancılıkta ciddi gelişmeler kaydet­
miştir . Batı Anadolu'da Büyük Menderes Nehri çevre sinde kurulan Iyonlar, verimli topraklar ve elverişli iklim
şartları sayesinde döneminin en önemli uygar lığı hâline gelmiştir. İyonlar, sahip olduğu coğrafi konumun sundu­
ğu avantajlarla Karadeniz ve Akdeniz kıyıların da koloniler kurarak deniz ticaretinde gelişmiştir. Gediz ve Küçük
Menderes nehirleri çevresinde kurulan Lidyalılar ise ticaretle uğraşmanın yanı sıra parayı bularak ticarette takas
yöntemini kaldırmıştır. Doğu Anadolu'da kurulan Urartular, bölgenin coğrafi şartlarına bağlı olarak hayvancılık
ve madencilik ile yaşamlarını devam ettirmiş tir.
Mevcut coğrafi konum ve sahip olunan zengin kaynak lar sayesinde Anadolu’da güçlü imparatorluklar kurul­
muştur. Anadolu uygarlığının gelişmesinde Büyük Is kender’in yanı sıra Roma Imparatorluğu’nun da büyük kat­
kısı olmuştur. Romalılar, Anadolu’nun bir çok yerinde ticareti geliştirmek amacıyla yollar inşa etmiştir. Ayrıca bu
medeniyetten günümüze ulaşan hamam, tiyatro, saray, su kemerleri ve köp rüler Romalıların mimaride nasıl bir
gelişme gösterdiğinin de açık bir göstergesidir . Anadolu, Romalılardan son ra Doğu Roma olarak bilinen Bizans
Imparatorluğu’nun uzun süreli hâkimiyetine girmiştir. Bu impa ratorluğun başkenti olan İstanbul, Karadeniz’i Ak­
deniz’e bağlayan su yolu olmasının yanı sıra Asya ile Avrupa arasında köprü vazifesi görmesi gibi coğrafi konum
avantajlarıyla dönemin en önemli kültür ve sanat mer kezi hâline gelmiştir. Orta Asya’dan dünyanın farklı bölgeleri­
ne göç eden Türk boylarının Anadolu’yu yurt edinmelerinde Ana dolu ile Orta Asya arasındaki benzerliğin de etkisi
bulunmaktadır. Anadolu, Selçuklu Devleti ve Beylikler Döne mi’nde yeni bir kültürle tanışmış ve bu kültürün
etkisiyle Anadolu medeniyeti şekillenmeye devam etmiştir. Zengin kaynaklara sahip olan Anadolu, Türklerin yaşa­
dığı en önemli coğrafya hâline gelmiştir. Anado lu’nun coğrafi konumu ile sahip olduğu maddi ve manevi zengin­
likleri çok iyi kullanan Osmanlı Devleti, bu topraklarda büyük bir medeniyet kurmuştur. Bur sa, Edirne, İstanbul
gibi şehirler Osmanlıya başkent lik yapmıştır. İstanbul’un başkent olması, Osmanlı Devleti’nin üç kıtada hüküm
sürmesini kolaylaştıra rak dönemin en büyük imparatorluğu konumuna gelmesini sağlamıştır. Anadolu kültürünün
oluşması; Osmanlı Dönemi’ne ait köprü, han, hamam, su kemeri, saray, köşk vb. mimari ya pılar ile Orta Asya’dan
Anadolu’ya getirilerek şekillenen gelenek, görenek gibi değerler sayesinde gerçekleşmiştir . Anadolu’nun ilk çağ­
lardan itibaren birçok uygarlığa ev sahipliği yapması ve her kurulan devle tin Anadolu’da bıraktığı kültürel miras,
Anadolu’nun medeniyetlerin beşiği olmasında etkili olmuştur.

109