Page 128 - Coğrafya

17. yy.da İspanya ve Portekiz arasındaki yarışa Hollanda, Fransa ve İngiltere’nin de katılmasıyla sömür-
gecilik hız kazanmıştır (Harita 1.4). Bu ülkeler, keşfettikleri bölgelerde merkezi yönetime bağlı ticaret
merkezleri açıp koloniler kurmuştur. Merkezi yönetime bağlı kolonilerdeki ham maddelerin Avrupa ülke-
lerine aktarılması bu ülkelerin ekonomik açıdan güçlenmesine büyük katkı sağlamış, Asya Kıtası Coğrafi
Keşiflere kadar Batılı ülkelerin ham madde kaynağı iken sonrasında bu rota değişmiştir. Değişen bu rota ile
ticaretin de yönü değişmiş ve Amerika Kıtası Avrupa’nın yeni ham madde sahası olmuştur.
Sömürgecilik faaliyetleri; yeni keşfedilen Büyük Okyanus’taki adalar, Afrika’nın batı ve güney kıyıları ile
Amerika Kıtası’nda yoğunlaşırken bu kıta ve okyanusları da konumsal açıdan önemli hâle getirmiştir.

Harita 1.4: 1754 yılında sömürgeci devletler

Yeni Su Yolları: Kanallar

İnsanlar tarafından açılan, gemilerin geçişine elverişli su yolları kanal olarak adlandırılır. Kanallar yeni
deniz yolu güzergâhlarının ortaya çıkmasına neden olarak kıtaların, denizlerin ve okyanusların konumsal
öneminin değişmesine yol açar. Boğazlar ve kanallar, ticari ilişkilerde önemli rol oynadığı gibi askerî açı-
dan da stratejik rol oynar.

Mısır’da yer alan Süveyş Kanalı, Akdeniz ile Kızıldeniz’i birleştiren yapay bir su yoludur. 1869 yılında
Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla Güneydoğu Asya kıyıları, Hint Okyanusu ve Kızıldeniz üzerinden Akde-
niz’e bağlanmıştır. Kanal ile Avrupa ile Güneydoğu Asya arasındaki deniz ulaşımı yaklaşık 6 bin km kısal-
mış (Harita1.5), Akdeniz limanları tekrar önem kazanmıştır. Süveyş Kanalı, I. Dünya Savaşı ve sonrasında
hem ekonomik hem de siyasi açıdan önemini korumuştur.

1880 yılında yapımına başlanan ve 1914 yılında tamamlanan Panama Kanalı, Orta Amerika’nın dar bir
kesiminde Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanusu deniz ulaşımı açısından birbirine bağlar. Kanal açılmadan
önce gemiler Güney Amerika Kıtası’nı dolaşıyor, Atlas Okyanusu’ndan Büyük Okyanus’a geçmek için
Macellan Boğazı’nı kullanıyordu. Panama Kanalı’nın açılmasıyla Macellan Boğazı önemini yitirmiştir.

127