Page 71 - Coğrafya

10 Coğrafya

2) DÜNYADA NÜFUSUN DAĞILIŞI

Nüfusun dünya genelindeki dağılışı her yerde eşit değildir. Bazı yerler sık, bazı yerler seyrek nüfuslu iken bazı
yerlerde ise nüfus bulunmamaktadır. Nüfusun yeryüzüne dağı lışında etkili olan faktörler doğal ve beşerî olmak
üzere ikiye ayrılır (Şema 1.1).

Dünyada Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler

Doğal Faktörler Beşerî Faktörler

• İklim • Tarihî Faktörler
• Yeryüzü Şekilleri • Tarım
• Toprak Yapısı • Sanayi
• Kara ve Denizlerin Dağılışı • Madencilik
• Su Kaynakları • Turizm
• Ulaşım
Şema 1.1: Dünyada nüfusun dağılışını etkileyen faktörler • Ticaret

Doğal Faktörler
İnsanoğlunun her geçen gün artan bilgi birikimi ve bu sayede yaşanan teknolojik gelişmeler, doğal faktörlerin
nüfusun dağılışındaki belirleyici etkisini azaltmıştır. Örneğin günümüzde bazı çöllerde tarım yapılabilmekte, soğuk
ya da sıcak iklim bölgelerine uygun konutlar inşaa edilebilmektedir. Yaşanan bu gelişmelere rağmen nüfusun da-
ğılışında doğal faktörlerin en önemli etkiye sahip olduğunu söylemek mümkündür.
İklim: Tarım, sanayi ve hizmetler sektörü gibi ekonomik faaliyetlerle insanların yaşam şartlarını etkileyen en
önemli faktörlerden biri iklimdir. Bu nedenle insan yaşamı açısından elve rişli şartların oluştuğu ılıman iklim böl-
gelerinde nüfusun yoğunlaştığı görülmektedir. Asya Kıtası'nın doğu, güney ve güneydoğu kıyıları (Çin, Hindistan,
Bangladeş ve Ja ponya gibi ülkeler), Avrupa Kıtası'nın büyük bir kısmı ve ABD'nin doğu kıyıları yoğun nüfuslu alan-
lara örnek gösterilebilir .
Sıcaklık, yağış ve kuraklığın çok fazla olduğu veya aşırı soğukların görüldüğü bölgeler, yerleşmeye uy gun olma-
dığı için seyrek nüfusludur. Çöller, ku tup bölgeleri ve ekvatoral bölgede 1000 metre yükseltinin altındaki yerler
seyrek nüfuslu alanlardır. Şiddetli kuraklık ve yüksek sıcaklık nedeniyle dönenceler civarındaki karaların iç ke-
simleri (Kuzey Afrika-Sahra Çölü, Arabistan Yarımadası, Avustralya’nın orta ve batısı vb.) ile Orta Asya'daki çöl
bölgeleri (Karakum, Kızılkum, Gobi ve Taklamakan çölleri) seyrek nüfuslu alanlar hâline gelmiştir .
Yeryüzü Şekilleri: Dağlık ve engebeli alanlar, insan faaliyetlerinin çoğunu güçleştirdiği için seyrek nüfuslan-
mıştır. Ayrıca yükseltinin artmasına bağlı olarak azalan sıcaklıklar, bu tür yerlerde nüfusun seyrekleşmesinde etkili
olmuştur. Alp Dağları (Avrupa), Himalayalar, Tibet ve Pamir platoları (Asya) ile Kayalık ve And dağları (Amerika)
nü fusun seyrekleştiği alanlara örnek verilebilir . Buna karşılık sıcaklığın etkisinden dolayı ekvatoral bölgede nüfus
yüksek kesimlerde yoğunlaşmıştır. Yükselti ve engebenin az olduğu alanlarla deniz seviyesine yakın yerlerde ise
genellikle nüfusun yoğunlaştığını görmek mümkündür.
Toprak Yapısı: Verimli tarım topraklarının bulun duğu alanlar (Nil Deltası, Mezopotamya Ovası vb.) sık nüfuslu
iken tarıma elverişli olmayan topraklar (çöl ve tundra toprakları gibi) ise seyrek nüfusludur

70