Page 68 - Coğrafya

Coğrafya 10

2) DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL SÜREÇTEKİ DEĞİŞİMİ

Tarihî süreçte dünya nüfusunun sürekli olarak artış gösterdiği kabul edilmektedir. Ancak bazı dönemlerde bu
artışta hızlanma, bazı dönemlerde de yavaşlama olmuştur. Dünya nüfusunda ani artışların olduğu dönemlere sıç-
rama dönemi denir. Dünya nüfusunda genel olarak 3 ana sıçrama dönemi yaşanmıştır (Grafik 1.6).

(Nüfus)
10 milyar

Sanayi Devrimi

10 milyon Tarım Devrimi

Alet yapımı
10 bin
1 000 000 100 000 10 000 1000 100 10
Günümüzden yıl önce
Grafik 1.6: Dünya nüfusunun büyüme eğrisi (Özgür M., 2011)

Birinci Sıçrama Dönemi: Yaklaşık 1 milyon yıl önce insanın çeşitli aletleri icat etmesiyle başlamış tır. Geliştirdiği
bu aletler sayesinde insan, avcılık yaparak besin ihtiyaçlarını temin etmiş; aynı zamanda vahşi hayvanlardan da
korunmuştur .Bu dönemdeki gelişmeler, insan ömrünün uzamasında dolayısıyla nüfus artışına yönelik bir sıçrama
döneminin yaşanmasında etkili olmuştur.
İkinci Sıçrama Dönemi: Yaklaşık 10 000 yıl önce yerleşik hayata geçen insanlar, hayvanları evcilleştirmiş ve
tarımla uğraşmışlardır . Gıda ihtiyaçlarının yürütülen tarımsal faaliyetlerle karşılandığı bu dönemde daha düzenli
beslenme ve hayat şartları oluşmuştur. İnsanların hayat standartlarına olumlu etki yapan bu gelişme ile dünya
nüfusunda ikinci sıçrama dönemi yaşanmıştır.
Üçüncü Sıçrama Dönemi: Sanayi Devrimi’yle beraber meydana gelmiştir. Tıpta ilerlemeler sağlanmış, beslen-
me ve sağlık koşullarının gelişmesiyle insanın yaşam standartları yükselmiştir. Bu durum, nüfusun kayda değer bir
artış göster mesini sağlamıştır. İlk olarak Avrupa’da ortaya çıkan Sanayi Devrimi, bu kıtada önemli oranda nüfus
artışını da beraberinde getirmiştir . Avrupa ve Kuzey Amerika’da 1800’den itibaren gelişen yaşam koşulları, diğer
kıtalara çok daha geç bir zamanda ulaşabilmiştir.
20. yüzyıl, dünya nüfusunun insanlık tarihindeki en büyük artışına sahne olmuştur. 1900 yılında yaklaşık 1,5
milyar olan dünya nüfusu günümüzde 7,5 milyara ulaşmıştır. Nüfusun gelişim seyrine bağlı olarak yapılan hesap-
lamalar, dünya nüfusuna ait artış hızının 1970’lerden itibaren düştüğünü gös termektedir. Nüfus artış hızı 1970
itibarıyla yıllık %2’nin üzerinden yavaş yavaş düşmeye başlamış, 2010’da %1 civarında olan bu hızın 2050’ye gelin-
diğinde ise %0,5 düzeyine düşeceği tahmin edilmektedir. Buna rağmen dünya nüfusu artmaktadır. Örneğin 2016
yılında bir önceki yıla göre dünya nüfusu yaklaşık 83 milyon kişi artmıştır. 21. yüzyılın ortalarında ise bu artışın
40 milyona gerilemesi beklenmektedir. Mevcut nüfus artış hızı korunduğu takdirde dünya nüfusunun 2030’lara
doğru 8 milya ra, 2050’de ise 9 milyara ulaşacağı tahmin edilmektedir.

67