Page 72 - Coğrafya

Coğrafya 10

Kara ve Denizlerin Dağılışı: Yeryüzünün büyük bir kısmını kaplayan su yüzeyleri (okyanus, deniz, göl, batalık
vb.), nüfusun dengeli olarak dağılışını engellemektedir . Ancak bazı bölgeler de su yüzeylerine yapılan meskenler-
de az da olsa nüfus bulunmaktadır.
Karaların daha fazla alan kapladığı Kuzey Yarım Küre, Güney Yarım Küre'ye göre daha fazla nüfusa sahiptir. Bu
açıdan bakıldığında dünya nüfusunun yaklaşık %90'lık kısmının Kuzey Yarım Küre'de yaşa dığı görülmektedir.

Su Kaynakları: Tarihsel süreçte ilk yerleşmelerin genellikle su kaynaklarına yakın yerlere kurulduğu görülür.
Bu tür bölgeler, günümüzde de nüfusun sıklaştığı alanlar arasında yer almaktadır. Ganj, İndus, Nil gibi akarsuların
çevresi, tarımsal faaliyetler ve zengin su potansiyeli açısından nü fusun yoğunlaştığı yerlere örnek verilebilir . Ye-
terli seviyede su kaynağının bulunmadığı karasal iklim bölgeleriyle çöllerde ise nüfusun seyrekleştiğini söylemek
mümkündür.

Beşerî Faktörler

Tarihî Faktörler: Tarihsel süreçte ilk yerleşmelerin bulunduğu alanların büyük bir kısmı, günümüzde de nüfu-
sun yoğunlaştığı yerler olarak dikkat çekmektedir. Böyle bir durumun ortaya çıkmasında dinî ve kültürel unsurla-
rın bu bölgelerde toplanmasının büyük payı vardır. Nil, Mezopotamya, Hint ve Çin medeniyetlerinin ortaya çıktığı
alanlarda bugün de nüfusun yoğunlaştığı görülebilir .
Tarım: İnsanların yerleşik hayata geçmelerinde etkili bir faktör olan tarım, icra edildiği alanların sık nüfuslu
olmasını sağlamıştır. Bu bakımdan Güney Avrupa, Mezopotamya Ovası, Mısır Deltası, Hindistan, Çin, Brezilya ve
Arjantin tarımsal faaliyetler sayesinde nüfusun yoğunlaştığı yerlere örnek verilebilir . Yeryüzü şekilleriyle iklime
bağlı nedenlerin tarımsal faaliyetleri sınırlandırdığı alanlarda ise nüfus seyrekleşmektedir.
Sanayi: Sanayi Devrimi’nden sonra sanayi bölge lerine doğru başlayan göç hareketleri bugün de devam etmek-
tedir. Günümüzde genellikle sanayinin etkili olduğu bölgelerde nüfusun yoğunlaştığı görülür. Bu durumun ortaya
çıkmasında sanayi sektöründe iş gücüne duyulan ihtiyacın fazla ve bu alanlarda yaşam standartlarının üst sevi-
yede olması etkili olmuştur. Sanayinin et kisiyle nüfusun yoğunlaştığı bölgelere Batı Avrupa, Doğu Asya ve Kuzey
Amerika’nın doğusu ör nek verilebilir
Madencilik: Nüfusun dağılışını etkileyen faktörlerden bir diğeri sanayiyle birlikte önemi daha da artan maden-
cilik faaliyetidir. Bir bölgede ekonomik değeri yüksek olan madenin yeterli miktarda bulunması, o madeni çıkarma
ve işleme faaliyetlerine bağlı olarak nüfusun dağılışını etkiler. Bu da bölgede hızlı bir nüfus artışını beraberinde
getirir. Almanya’nın Ruhr Bölgesi ile ABD’nin Apalaş Dağları kömürün, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Johannes-
burg (Cohenesburg) şehri de elmas ve altının yoğun olarak çıkarıldığı yerler olmasından dolayı sık nüfuslu alanlara
örnek verilebilir .
Turizm: Önemli bir geçim kaynağı olan turizm, yoğun olarak faaliyet gösterdiği alanlarda nüfus artışına neden
olur. Turizm potansiyeli olan bölgelerde turizm sezonu boyunca diğer dönemlere göre belirgin bir nüfus artışı göz-
lenir. Akdeniz kıyı kuşağında yer alan ül kelerde (İspanya, Fransa, Yunanistan, Türkiye vb.) yaz mevsiminde, dağlık
ve kış mevsiminin uzun sür düğü ülkelerde (İsviçre, Norveç, Kanada, Tür kiye vb.) ise kış mevsiminde nüfus artışı
gözlenmekte dir .
Ulaşım: Ulaşım olanaklarının geliştiği, yolların kavşak noktası konumuna geldiği yerlerde nüfusun yoğunlaştığı
görülür. Bir bölgede ulaşımın gelişmesi, ekonomik faaliyetlerdeki gelişimin yanı sıra hızlı nüfus artışını da bera-
berinde getirir. Bu bağlamda Londra kara, deniz ve hava yolu ulaşımındaki gelişmelerle ön plana çıkan bir yerdir
Ticaret: Sanayi, madencilik, turizm, ulaşım gibi faaliyetlerin geliştiği yerlerde ticaretin de geliştiğini söylemek
mümkündür. Dolayısıyla bu tür yerlerdeki nüfus artışında bahsedilen faaliyetlerin yanı sıra ticaret de önemli bir
etkiye sahiptir.

71