Page 12 - Felsefe

Felsefe 10

Evrensel Ahlak Yasası
Kişi veya toplum, kendi ahlak sisteminin en doğrusu olduğu iddiasında ve başka toplumların kendisiy-
le çelişen ahlak kurallarını yadsıma çabasındadır. Peki, bütün insanlar için ortak olarak benimsenen ahlak
yasaları var mıdır? Herkes için iyi ya da kötü kabul edilebilecek eylem ölçütleri veya değerleri var mıdır?
Evrensel ahlak yasasının mümkün olmadığını ileri sürenlere göre iyi ve kötü davranışlar; kişi, toplum,
kültür ve çağa göre değişmektedir. Örneğin yaşlı ebeveynleri bakım evlerine yerleştirmek bazı toplum-
larda kötü, bazı toplumlarda ise iyi olarak değerlendirilmektedir. Kişilere ait bireysel ahlak kurallarının
varlığından da söz edilebilir. Kişi, iyi ve kötü üzerine çağından ve toplumundan farklı düşünebilir. Bu
farklı düşünceler herkes için geçerli bir ahlak yasasının olamayacağı fikrinde birleşir.
Bu görüşlerden;
Faydacılık, her bireyin kendi çıkarlarına göre ilke ve davranışlar belirlediğini ileri sürer. Ahlaksal ey-
lemlerde temel ilkeyi fayda olarak belirleyen görüştür. Eylemlerin sonuçları fayda getiriyorsa iyidir. Aynı
eylemin herkes için fayda sağlayamayacağını ileri sürerek evrensel ahlak yasasının varlığını reddederler.
Hazcılık, insanların bireysel mutluluk ve hazlarının peşinde olduğunu ileri sürer. Hoşa giden bir şeyin
yarattığı duyguya haz denir. İnsanlar, doğası gereği acıdan kaçıp hazza yönelir. Bu yaklaşıma göre ahlaki
eylemin amacı hazdır. Sonucunda haz getiriyorsa iyi ve doğru bir eylemdir. Haz, tamamen bireysel bir
duygudur yani haz alınan şeyler kişiden kişiye değişir. Dolayısıyla haz temel alındığında evrensel bir ah-
lak yasasının varlığından söz edilemez.
Egoizm, kişinin kural ve davranışlarının temeline kendini koyduğunu ileri sürer. Kişinin kendi “ben”ine
düşkünlüğüne egoizm denir. Kişinin başkalarını düşünmeden sadece kendi çıkarlarını düşünmesi anlamı-
na gelir. Kişi, daima çıkarına uygun olanı yapmayı tercih eder. Çıkarlar ise sürekli çatışma hâlindedir. Her
insanın çıkarı farklıdır. Bu nedenle evrensel bir ahlak yasası olamaz.

- Hedonizm (Aristippos)
- Pragmatizm (W. James, J. Dewey)
Mümkün - Egoizm (Hobbes)
Değldr. - Anarşizm (Proudhon)

- Nihilizm (Nietzsche)
- Egzistansiyalizm (Sartre)

Evrensel Ahlak Yasası
Mümkün müdür?

- Utilitarizm (Bentham, Mill)
- Entüisyonizm (Bergson)
Mümkündür.
- Erdem Etiği (Sokrates, Platon, Fârâbî)
- Ödev Etiği (Kant)
- Ahlaksal Determinizm (Spinoza)

Evrensel ahlak yasası

11