Page 18 - Felsefe

Felsefe 10

Panteizm Evrenin yaratıcısı olan Tanrı’nın evrenle bir ve aynı olduğunu belirtir.
Evrende görülen her şeyin toplamı Tanrı’dır.

Panteizm görüşüne benzer olan panenteizm görüşüne göre ise evrende-
Panenteizm ki her şeyin nedeni Tanrı’dır ve bunlar Tanrı’da içkindir. Ama Tanrı ile aynı
değildir. Tanrı evrene aşkındır.

Tanrı’nın var olmadığını savunan görüştür. Ateizme göre Tanrı ve din,
insanın düşünce gücünün sonucudur. Evreni oluşturan maddenin başlan-
Ateizm gıçtan belli ve sonsuz olduğunu belirten ateizm, evrenin Tanrı tarafın-
dan yaratılmamış olduğunu ileri sürer. Dolayısıyla dinsel bir yaşantıyı da
benimsemez.

Tanrı’nın varlığı ya da yokluğu konusunda kesin bir yargıya varmanın
mümkün olmadığını söyleyen görüştür. Tanrı’ya açıkça var ya da yok de-
mek mümkün olmayacağından bu konuda yargıda bulunmaktan kaçın-
Agnostisizm manın daha doğru bir tavır olduğu düşünülür. Bu anlayış, çıkış noktası-

nı Tanrı fikrini zihinle kavramanın mümkün olmadığı noktasından alır.
Agnostisizme göre Tanrı hakkında var ya da yok demek için yeterli delil
bulunamayacağı için Tanrı’nın varlığı konusu belirsiz ve bilinemezdir.

Evrenin Sonlu Olup Olmadığına Yönelik Görüşler
Din felsefesinde yapılan diğer bir tartışma da evrenin sonlu olup olmadığı tartışmasıdır. Yapılan tartış-
maların sonucunda evrenin sonlu ya da sonsuz olduğuna yönelik bir uzlaşım sağlanamamıştır. Bu prob-
lemin tartışılmasındaki temel nokta, Tanrı varlığı hakkında teizmin ve ateizmin ileri sürdüğü görüşlerin
evrenin sonlu veya sonsuz olması durumunda geçerli olup olmadığıdır.
Evrenin sonlu olup olmadığı problemi, evrenin yaratılıp yaratılmadığı problemiyle de yakından iliş-
kilidir. 9. yy.da İslam filozoflarından El Kindî’ye göre evren öncesiz değil sonradan olandır. Evrende var
olan varlıklarda değişimler gözlendiğini bunun zaman olgusunun kanıtı olduğunu ve zamanın da evrenin
sonlu olduğuna kanıt olduğunu ileri sürer. Evren sonlu olduğuna göre onun bir başlangıcı olduğunu ve
bunun başlatıcısının da zorunlu olarak sonsuz bir varlık olacağını belirtmiştir.
Zamanla din felsefesinin dışına taşan bu problem, modern bilimin gelişmesiyle fizikçiler tarafından da
tartışılmıştır. Fiziğin ortaya koyduğu deliller, din felsefecileri tarafından da kullanılmıştır. Entropi yasası,
bunun bilinen en iyi örneklerindendir.
Entropi yasası, sistem içinde bir maddenin enerjisinin düzensiz olarak dağıldığını ileri süren fizik yasa-
sıdır. Bu yasaya göre ısı, daima soğuk olana doğru dağılarak akar ve akış gerçekleştikten sonra tersine bir
hareket olamaz. Bu yasayı anlatanlardan biri, masa üzerinde duran bir bardak sıcak çayın ısı enerjisinin
zamanla oda içine doğru dağıldığı ve bu ısı akışının tersine dönüp de çayı tekrar ısıtmadığı örneğidir. Din
felsefecilerinden bazıları bu yasanın evrenin sonu olduğuna delil olduğunu söyler. Çünkü onlara göre
evrende bir düzensizlik varsa ve giderek artıyorsa bu onun sonlu olduğunu gösterir.

17