Page 107 - Kimya

12. Sınıf

Kimya

3. ÜNİTE ORGANİK BİLEŞİKLER

HİDROKARBONLAR

3.1.1. Hidrokarbonların Sınıflandırılması H H

Organik bileşiklerin yapısında temelde C ve H atomları bulunmak- H C C H
tadır. Yapısında sadece C ve H atomu bulunduran organik bileşiklere H H
hidrokarbon denir. CH , C H , C H , C H , C H bileşikleri hidrokarbon- Doymuş
2
6
6
2
3
6
6
2
4
lara birer örnektir. Hidrokarbonlar; alifatik ve aromatik olmak üzere ikiye Hidrokarbon
ayrılır. Alifatik hidrokarbonlar ise doymuş ve doymamış olmak üzere
ikiye ayrılır. H H
C C H–C C–H
Yapısında pi bağı bulundurmayan hidrokarbonlara doymuş hidrokar- H H
bon, yapısında pi bağı bulunduran hidrokarbonlara ise doymamış Doymamış
hidrokarbon denir. Hidrokarbonların sınıflandırılması aşağıda göster- Hidrokarbonlar
ilmiştir (Şekil 3.1).
HİDROKARBONLAR
Alifatik Hidrokarbonlar Aromatik Hidrokarbonlar

Doymuş Doymamış

Alkanlar Alkenler Alkinler

Şekil 3.1: Hidrokarbonların sınıflandırılması
3.1.2. Alkanlar (Parafinler)
Yapısında sadece tekli bağ bulunduran hidrokarbonlara alkan denir.
Tepkimeye girme istekleri az olduğundan alkanlara Latince “etkinliği
az” anlamında parafin de (Görsel 3.1) denilmektedir. Alkanlar düz zin-
cirli, dallanmış ve halkalı yapıda olabilir. Alkanların yapısındaki bütün Görsel 3.1: Parafinden yapılmış
3
bağlar sigma bağıdır ve yapısındaki bütün karbon atomları sp hibrit- mumlar
leşmesi yapmıştır. Düz zincirli alkanlarda hidrojen atomlarının sayısı
karbon atomlarının sayısının 2 katından 2 fazladır. Karbon sayısi “n” ile
o
gösterilirse alkanların genel formülleri C H 2n+2 olup bağ açısı 109,5 dir.
n
VSEPR gösterimi AX tür ve düzgün dört yüzlü geometriye sahiptir. Bilgi Kutusu
4
Halkalı alkanlarda ise halkadan dolayı iki tane hidrojen atomu eksilir
ve genel formül C H şeklinde olur.
n 2n
Alkanların Adlandırılması
Organik bileşiklerin adlandırılması International Union of Pure and
Applied Chemistry (Uluslararası Kuramsal ve Uygulamalı Kimya Birliği) IUPAC, 1919 yılında kimya
kurallarına göre yapılır. Kısa adı IUPAC olan bu kurumun organik alanında uluslararası stand-
ardizasyonu sağlamak için
kurulmuştur.

107