Page 108 - Kimya

12. Sınıf Kimya

Tablo 3.1: IUPAC’ın Kabul Ettiği bileşiklerin adlandırılması için kabul ettiği bazı sayılar ve bu sayıların
Bazı Sayılar ve Latince Latince okunuşları yandaki tabloda gösterilmiştir (Tablo 3.1).
Okunuşları
Sayı Latince Okunuşu
1 Mono Bir moleküldeki bütün bağların açık şekilde yazıldığı formüle yapı
2 Di formülü (açık formül) denir. Karbonlar ile hidrojenler arasında-
3 Tri ki bağların gösterilmediği yapı formülüne yarı açık formül denir.
Karbonlara bağlı grupların karbon atomundan sonra yazıldığı,
4 Tetra aralarındaki bağların gösterilmediği formüle sıkıştırılmış yapı
5 Penta formülü denir.
6 Hekza H H H H H
7 Hepta C H H – C – C – C – C – C – H
12
5
8 Okta Molekül Formülü
9 Nona H H H H H
10 Deka CH –CH –CH –CH –CH Yapı Formülü (Açık Formül)
3 2 2 2 3
Yapı Formülü CH (CH ) CH 3
2 3
3
(Yarı Açık Formül) Sıkıştırılmış Yapı Formülü

Tablo 3.3: Karbon Sayısı 5’ten 10’a İlk dört üyeden sonraki alkanların adlandırılması IUPAC tarafından
Kadar Olan Düz Zincirli kabul edilen eklere göre yapılır. Alkan kaç karbonlu ise o karbon
Alkanların Formülleri ve sayısını ifade eden ön ekin sonuna alkan sözcüğündeki -an eki get-
Adları irilerek adlandırma yapılır. Örneğin 5 karbonlu alkan, 5 ekini ifade
Karbon Formül Adı eden penta ve alkan adından gelen -an eki birleştirilerek pentan
Sayısı şeklinde adlandırılır.
5 C H 12 Pentan Alkanlardan bir hidrojen eksilmesi ile oluşan radikal gruplara
5
6 C H Hekzan alkil denir ve R– şeklinde gösterilir. Alkiller türedikleri alkana
6 14
7 C H Heptan göre adlandırılır. Alkil hangi alkandan türemişse o alkanın adının
7 16 sonundaki -an eki yerine -il eki getirilir.
8 C H Oktan
8 18 Tablo 3.4: Düz Zincirli Alkillerin İlk 5 Üyesi
9 C H 20 Nonan
9
10 C H 22 Dekan Formül Yarı Açık Formülü Adı
10
–CH 3 –CH 3 Metil
–C H –CH –CH Etil
2 5 2 3
–C H –CH –CH –CH Propil
3 7 2 2 3
–C H 9 –CH –CH –CH –CH 3 Bütil
2
2
2
4
–C H 11 –CH –CH –CH –CH –CH 3 Pentil
2
5
2
2
2
1. Moleküldeki en uzun karbon zinciri seçilir. Seçilen bu zincire
ana zincir denir. Ana zincir dışında kalan gruplara yan grup ya
da dal denir.
Yan grup (dal) CH Yan grup (dal) CH –CH
3 2 3
CH –CH –CH –C–CH –CH 3 CH –CH–CH –CH–CH 3
2
2
2
3
2
3
Yan grup (dal) CH 3 CH –CH 3 Yan grup (dal)
2
108