Page 113 - Kimya

12. Sınıf

Kimya

] 3. Alıştırma
Aşağıdaki bileşikleri IUPAC kurallarına göre adlandırınız. CH –CH–CH –CH 3
3
2
a) H C CH 3 b) C H 5 CH 3
2
3
İzopentan
o
Br CH 3 (KN: 28 C)
CH –CH –CH –CH –CH
2
2
Alkanların Özellikleri 3 n-Pentan 2 3
o
Alkanlar apolar yapıdadır. Apolar yapılı moleküller arasında London (KN: 36 C)
kuvvetleri etkindir. Molekülün büyüklüğü ve temas yüzeyi arttıkça
London kuvvetleri artar. Karbon sayısı arttıkça alkanların kaynama
noktası (KN) yükselir. Alkanlarda dallanmanın artması temas yüzey- CH –CH –CH –CH –CH –CH 3
2
2
3
2
2
ini azaltacağından kaynama noktasını düşürür. n-Hekzan
o
(KN: 68 C)
Alkanlar apolar yapıda oldukları için suda çözünmez. Ancak karbon-
tetraklorür ve benzen gibi apolar çözücülerde çözünür.
İki molekül arasında CH kadar fark olması durumuna homolog
2
sıra denir. Alkanlarda karbon sayısı ardışık iki molekül arasında CH
2
kadar fark olduğundan alkanlar homolog sıra oluşturur.
Bilgi Kutusu
Alkanlar, yapılarında sadece sigma bağı bulundurduğundan kararlı
bir yapıya sahiptir. Yer değiştirme (sübstitüsyon) ve yanma tepkime- Çakmak gazının yanlış kul-
leri verir. lanılması durumunda bağım-
lılık yaptığı unutulmamalıdır.
Alkanların Kullanım Alanları Vücuda birçok zararı bulunan
bu gaz; başta beyin, akciğer ve
Günümüzde daha çok yakıt olarak kullanılan alkanların ana kaynağı; karaciğer olmak üzere birçok
petrol, kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtlardır. organda tamir edilemez hasara,
Alkanlar genellikle ham petrolün rafinerilerde damıtılmasıyla elde hatta ölüme varan sonuçlara
edilir. neden olmaktadır.
Madde bağımlıları gündelik
Alkanlar çözücü olarak da yaygın şekilde kullanılır. Bir alkan bileşiği hayatlarını devam ettiremez,
olan hekzan çok iyi bir çözücüdür. sosyal ilişkileri bozulduğundan
yalnızlaşır.
Alkanların Kimyasal Tepkimeleri
Bu tür maddelerin amaçları
Yanma Tepkimeleri dışında kullanılması ciddi sağlık
sorunlarına neden olur.
Alkanlar yandıklarında CO , H O oluşur. Genellikle yakıt olarak kul-
2
2
lanılan alkanların karbon sayıları artıkça yanma sonucu açığa çıkan
ısı miktarı artar (Görsel 3.5).
Alkanların genel yanma tepkimeleri aşağıdaki gibidir.
n 1
+
CH 2 + + ( 3 + )O nCO + (n 1 )HO + s ý ý
2
n
2
n 2
2
2
CH 4 () 2g + O 2 ()g CO 2 () 2g + HO () Hg T : -890 kj/mol
2
()+
()
CH g 7 O g CO2 2 () 3g + HO () Hg T : -1559 kj/mol
2
2
6
2
2
CH 8 () 5g + O 2 ()g CO3 2 () 4g + HO () Hg T : -2219 kj/mol Görsel 3.5: Alkanların ana kaynak-
3
2
larından olan kömürün
yanması
113