Page 111 - Kimya

12. Sınıf

Kimya

Alkanların Özel (Yaygın) Adlandırılması
Ana zincirde herhangi bir dallanma yoksa ana zincirin adının başına
n- getirilir. Bu tür alkanlara normal alkan denir.
Ana zincirin 2. karbonuna 1 tane metil grubu bağlı hidrokarbonlar,
alkanın adının önüne izo- eki getirilerek adlandırılır.
Ana zincirin 2. karbonuna 2 tane metil grubu bağlı hidrokarbonlar,
alkanın adının önüne neo- eki getirilerek adlandırılır.
Alkanların özel adlandırılmaları yapılırken n-, izo- ve neo- ön ekler-
inden sonra moleküldeki toplam karbon sayısına karşılık gelen
alkanın adı yazılır.

CH
3
CH –CH –CH –CH –CH CH –CH–CH –CH CH –C–CH
3 2 2 2 3 3 2 3 3 3
CH 3 CH 3

n-Pentan İzopentan Neopentan

Karbon atomuna sadece başka bir karbon atomu bağlıysa karbon
atomuna primer (birin cil) karbon atomu, karbon atomuna iki ayrı
karbon atomu bağlıysa karbon atomuna sekonder (ikincil) karbon
atomu, karbon atomuna üç ayrı karbon atomu bağlıysa karbon ato-
muna tersiyer (üçüncül) karbon atomu denir.

o
o
o
Primer (1 ) Tersiyer (3 ) Sekonder (2 )
C atomu C atomu C atomu
CH 3
CH –CH–CH –CH 3
3
2
o
o
o
Primer (1 ) Tersiyer (3 ) Sekonder (2 )
H atomu H atomu H atomu
Bir alkanın hidrojen atomları, bağlı oldukları karbon atomları esas
alınarak sınıflandırılır. Birincil karbon atomuna bağlı hidrojen atomu
o
birincil (1 ) hidrojen atomudur. İkincil karbon atomuna bağlı hidrojen
o
ikincil (2 ) hidrojen atomu ve üçüncül karbon atomuna bağlı hidrojen
o
ise üçüncül (3 ) hidrojen atomudur.
Primer karbon atomundan hidrojen eksilirse primer alkil, sekonder
karbon atomundan hidrojen eksilirse sekonder alkil ve tersiyer
karbon atomundan hidrojen eksilirse tersiyer alkil grupları oluşur.
C H (propan) bileşiğinin yaygın alkil türevleri aşağıda verilmiştir.
3
8
CH –CH –CH – CH –CH–CH 3
3
2
2
3
n-Propil İzopropil
(primer Propil) (sekonder Propil)

111