Page 46 - Kimya

10. Sınıf Kimya

Sıvıların önce buharlaştırılması sonra yoğunlaştırılarak saflaştırılmasına basit damıtma (basit desti-
lasyon) denir. Bu yönteme elde edilen saf sıvıya da destilat denir.

Ayrımsal Damıtma
Kaynama noktaları birbirinden farklı sıvı–sıvı homojen karışımları ayırmak için kullanılan yöntemdir.
Ayrımsal damıtma düzeneğinin basit damıtma düzeneğinden farkı damıtma kolonu (fraksiyon) kul-
lanılmasıdır. Damıtma kolonun içinde genellikle küçük cam parçaları bulunur (Görsel 2.2.11).

Termometre
Su çıkışı

Cam
parçaları

damıtma
kolonu
(fraksiyon)

Toplama
Su girişi
kabı
Damıtma
balonu Destilat

Etil alkol
+
su

Görsel 2.2.11: Ayrımsal (fraksiyonlu) damıtma düzeneği

Damıtma kolonunda cam parçalar kullanılmasının nedeni kaynama noktası yüksek olan fakat düşük
sıcaklıkta da buharlaşan (enerjisi düşük) moleküllerin ortamı terk etmesini engelleyerek damıtma balo-
nuna geri gitmelerini sağlamaktır. Böylece kaynama noktası düşük olan moleküller damıtma kolonunu
önce terk eder ve soğutucuda tekrar yoğunlaşarak destilat kabında toplanır.
Endüstride ham petrolün rafinerizasyonunda ayrımsal damıtma kullanılır.

ÇÖZÜNÜRLÜK FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA

Özütleme
Karışımdaki bileşenlerden birinin karışıma ilave edilen çözücü yardımıyla ortamdan uzaklaştırılması-
na ekstraksiyon (özütleme, çekme) denir.
Özütleme yöntemi katı, sıvı ve gaz karışımlara uygulanabilir. Örneğin şeker pancarından şeker üre-
timi sırasında pancarın yapısında bulunan şeker pancardan suyla çekilir. İlaç ve parfüm ham maddeler-
inin eldesinde de özütleme yöntemi kullanılır. Örneğin aspirinin ham maddesi olan salisilik asit söğüt
ağacından özütlenerek elde edilir.

46 KEMAN ÇALMADA YAY TEKNİKLERİ