Page 114 - Tarih

12. Sınıf Tarih

Ticaret ve sanayinin gelişmesini sağlamak için atılan bir diğer adım da 26 Ağustos 1924’te Türkiye İş
Bankasının kurulmasıydı. Banka, bakanlar kurulu kararıyla kurulmasına rağmen özel bir bankaydı. İş
Bankası, ticaret ve sanayi yatırımlarını desteklemiş; daha sonra kurulan bankalara da örnek olmuştur.

19 Nisan 1925’te Ticaret Bakanlığı tarafından Sanayi ve Maadin Bankası kuruldu. Bankaya, sanayi
kuruluşlarına yatırım yapmak, maden imtiyazlarını alıp işletmek görevleri verildi. Ayrıca bu sektöre mali
destek vermesi için Etibank kuruldu. Yeraltı kaynaklarının araştırılması için MTA (Maden Tetkik Arama)
Enstitüsü kuruldu. Bunu takip eden yıllarda tekstil sektörüne öncülük etmesi amacıyla 1933’te Sümer-
bank kuruldu.
Ekonomide devletçilik anlayışı doğrultusunda sanayiyi geliştirmek için Kamu İktisadi Teşekkülleri (KİT)
adı verilen, işletmesini devletin üstlendiği ekonomi kuruluşları kuruldu. Dokuma, cam ve şişe, kâğıt ve
demir-çelik işletmeleri Türkiye’nin sanayileşmesine katkı sağlayan önemli kuruluşlardı.

1929 Dünya Ekonomik Bunalımı: 24 Ekim 1929’da New York (Niv York)
Borsasının çökmesiyle başlamıştır. İki dünya savaşı arasında yaşanan
ve dünyayı etkileyen ekonomik krizlerin en büyüklerinden biridir. Birinci
Dünya Savaşı yıllarının olumsuz etkileri, 1929 Dünya Ekonomik Bu-
nalımı’nın nedenlerinin başında gelmektedir. Savaş yıllarında tükenen
mallara karşı talep artışının yaşanması geçici bir büyümeye yol açmış-
tır. Bu büyümeden en fazla pay alan ülkelerde meydana gelen talep BİLİYOR MUSUNUZ?
artışı enflasyona neden olmuştur.

3. 7. 3. Tarım Alanındaki Gelişmeler
Devlet tarım konusuna öncelik verdi. 1925’te çıkarılan bir kanunla aşar vergisi kaldırıldı. Ziraat Bankası
çiftçilere kredi vermesi için bir kamu kuruluşuna dönüştürüldü. Yine 1929’da Zirai Kredi Kooperatifleri
kanunu çıkarıldı. Böylece ardı ardına kurulan zirai kredi kooparatifleri köylüyü ekonomik zorluklara karşı
koruyan bir kalkan oldu.
Ankara’da, Yüksek Ziraat Enstitüsü kurularak çiftçilere modern tarım yapmayı öğretecek uzmanlar yetiş-
tirilmesi hedeflendi. 1926’da çıkarılan bir kanunla da ziraatte kullanılan taşıtlar ve makineler için gereken
akaryakıt ve zirai ilaçların gümrük vergisi kaldırıldı. Böylece modern tarım teşvik edildi. Tarım hayatının
düzenlenmesi ve modernleşmesi için bizzat Atatürk öncülük yaptı. Ankara’da kurulan Atatürk Orman
Çiftliği, modern tarım yöntemlerinin uygulandığı bir örnek oldu.

Ayrıca hayvancılığın ve ormancılığın geliştirilmesi için de birtakım önlemler alındı. Bütün bu önlemler
zirai üretimi gözle görülür bir biçimde artırdı.

3. 7. 4. Ulaştırma Alanındaki Gelişmeler

XX. yüzyılın başlarında Türkiye’de en önemli ulaşım yolu demir yoluydu. Osmanlı Dönemi’nde Anadolu
ve Trakya’da toplam 3350 km demir yolu vardı. Bu da yabancı sermaye tarafından yapılmıştı ve işlet-
mesi yine yabancılara aitti. Cumhuriyet Dönemi’nde Türkiye, tamamen kendi kaynaklarını kullanarak
1925-1933 yılları arasında 2048 km demir yolu yaptı.
Osmanlı döneminde zayıf kalınan bir diğer ulaşım biçimi de deniz işletmeciliğiydi. Çünkü yabancı dev-
letlere verilen kapitülasyonlar yüzünden Türk gemicileri adeta Türkiye karasularında gemi işletemez
hâle gelmişlerdi. 1 Temmuz 1926’da çıkarılan Kabotaj Kanunu ile Türk kara sularında yalnızca Türkiye
Cumhuriyeti vatandaşlarına gemi işletme hakkı verildi. Bu alandaki çalışmalara mali destek sağlamak
için Denizbank kuruldu.

113