Page 21 - Tarih

Tarih 9. Sınıf

MACARLAR
Baykal Gölü
İTİL BULGARLARI
PEÇENEKLER
AVARLAR
BAŞKIRTLAR
Ötüken
BULGARLAR
KIPÇAKLAR
KIRGIZLAR
HAZARLAR
Karadeniz
OĞUZLAR KARLUKLAR
TÜRGİŞLER Balkaş Gölü
Hazar Denizi Buhara Turfan
Aral Gölü
Akdeniz
BİZANS İMPARATORLUĞU
MISIR Semerkant Kaşgar
Hotan
İRAN
Basra
ÇİN
Büyük
Okyanus
Kızıldeniz
AFRİKA
HİNDİSTAN
Umman Denizi
Hint 0 750 km
Okyanusu
Harita 4.9
Diğer Türkdevlet ve toplulukları
Hazar Devleti, VII-XI. yüzyıllar arasında Karadeniz ile Kafkas dağlarının kuzeyinde ve İdil (Volga)
Nehri dolaylarında hüküm sürmüştür. Hazarlar tarih sahnesine Sabar Türklerinin devamı olarak
çıkmıştır. Batı Kök Türk Devleti yıkılınca Hazarlar bağımsızlıklarını ilan etmiştir. Hazarlar, Musevi-
liği benimseyen tek Türk devleti olup ülkesinde farklı dinleri barındırmıştır. Hazar ismi günümüzde
Hazar Denizi adında yaşamaya devam etmektedir (Harita 4.9).

Karluklar, Kök Türklerin hâkimiyeti altında yaşamış, Orta Asya tarihinde önemli rol oynamıştır.
Karluklar, II. Kök Türk Devleti’nin yıkılmasında ve Uygur Devleti’nin kurulmasında etkili olmuştur.
751 Talas Savaşı’nda Çinlilere karşı Müslüman ordusunun yanında yer almıştır. 840’ta Uygur Ka-
ğanlığının yıkılması üzerine kendini Kök Türkler’in halefi kabul eden Karluk Hükümdarı Bilge Kül
Kadir Kağan “Kara Han” unvanını almıştır. Böylece Karluklar değişiklik geçirerek aynı zamanda
Orta Asya’da ilk Türk İslam devleti olan Karahanlılar’a dönüşmüştür.

Avar Hakanlığı, Asya Hun Devleti’nin yıkılmasından sonra IV. yüzyıl sonlarında, Moğolistan’da
kurulmuştur. I. Kök Türk Devleti; Avar Hakanlığı’na son verince Avarlar, Batı’ya göç etmiş ve Bayan
Han zamanında Orta Avrupa’da devlet kurmuşlardır. İstanbul’u iki kez kuşatan Avarlar, Germen
ve Slavları yönetim, askerlik ve sanat alanlarında etkilemiştir

Türgişler, Kök Türk Hakanlığı’nın batıdaki kalabalık boylarından biri olarak İli Nehri dolaylarında
yaşamıştır. Emevilerle mücadele ederek Arapların, Orta Asya’da hâkimiyet kurmasını engellemiştir.
Türgişler kendi adlarına para bastırmışlardır.

Başkırtlar, Orta Asya Türk kavimlerinden olup, Ural Dağları’nın kuzey ve doğu kısımları ile İdil’in
kuzey kesimini oluşturan bozkırlarda yaşamıştır. Günümüzde Başkortostan olarak bilinen bölgenin
merkezi Ufa’dır. Başkırtların aslı Türkistan’ı terkederek kuzeye yönelen ve sonra batıya geçen
Kıpçak Türklerine dayanmaktadır.

20