Page 33 - Tarih

Tarih 9. Sınıf

Hz. Ebu Bekir’in halifeliğin ilk zamanlarında İslam Devleti içerisinde karışıklıklar ya-
şanmıştır. İslam’dan dönerek devlete isyan eden kabilelerle Ridde Savaşları’nı yapan
Hz. Ebu Bekir, bu kişi ve kabilelere karşı uzun süre mücadele etmiş ve hepsini itaat
altına alarak ülke içerisinde birlik ve düzeni sağlamıştır.

Hz. Ebu Bekir Dönemi’nde Arabistan toprakları dışına seferler düzenlenmiştir. Suri-
ye’nin fethi sırasında Bizans’la 634 yılında yapılan Ecnâdeyn Savaşı ile Suriye kapıları
Müslümanlara açılmıştır.

Hz. Ebu Bekir’in 634 yılında vefatından sonra Hz. Ömer halife seçilmiştir. Onun dö-
nemi, fetihlerin yoğunlaştığı bir dönemdir. 636 yılındaki Yermük Savaşı ile Suriye
ve Filistin coğrafyasının önemli şehirleri ele geçirilmiş ve 640 yılında bütün Suriye
coğrafyası fethedilmiştir. Ardından Amr bin As komutasındaki İslam orduları Filistin’in
fethini tamamlamak için Kudüs’ü kuşatmıştır. Kudüs patriği Hz. Ömer’le görüşerek
şehrin anah tarını teslim etmiştir. Hz. Ömer, Yahudi ve Hristiyanlara can güvenliği ve
din serbestliği tanımıştır.

Hilafet’in kelime anlamı “birinin yerine geçmek, birinin ardından gelmek
veya gitmek, yerini doldurmak, vekâlet veya temsil etmek” demektir.
Terim olarak ise İslam devletlerinde Hz. Peygamber’den sonraki dev-
let başkanlığı kurumunu ifade eder. İslam Devleti’nin başkanına ise BİLİYOR MUSUNUZ?
“Halife” denir.

Hz. Ömer Dönemi’nde, İran’a hâkim olan Sasaniler üzerine bir ordu gönderildi. Fakat
bu ordu İran ordusuna Köprü Savaşı diye bilinen savaşta yenildi. Bu savaştan sonra
636 yılında Kâdisiye, bir yıl sonra Celûlâ ve 642’de Nihâvend Savaşları sonucunda
Irak ve İran toprakları fethedildi.
Müslümanlar, Hz. Ömer Dönemi’nde Horasan’a kadar olan bölgeyi fethetti ve Türklerle
komşu oldu. Buradan Azerbaycan bölgesine ilerleyen İslam ordusu Kafkas Dağları ve
Hazar Denizi’ne kadar olan bölgeleri ele geçirdi. Bunların yanı sıra kuzey Afrika yö-
nünde de seferler yapılmış ve Amr bin As komutasındaki ordular, Mısır’ı fethetmiştir.
Ayrıca Kahire yakınlarında Fustat adı verilen “ordugâh şehir” kurularak burası Kuzey
Afrika’ya yapılacak seferler için üs hâline getirildi. Bundan sonra da Mısır 642 yılında
İskenderiye’nin fethi ile tamamen Müslümanların eline geçti.

Dört Halife Dönemi’nin “Cumhuriyet Dönemi” olarak nitelendirilmesinin TARTIŞALIM
gerekçeleri neler olabilir?

Hz. Ömer, 644 yılında İranlı bir köle tarafından şehit edilmiştir. Onun vefatının ardından
oluşturulan şûra tarafından Hz. Osman halife seçilmiştir.

Hz. Osman zamanında Horasan ve Azerbaycan ele geçirilerek İslam hâkimiyeti Gür-
cistan ve Dağıstan’a kadar genişletildi. Bu dönemde Hazarlarla yapılan mücadeleler,
onların İslam’a girmelerine mâni oldu. Diğer taraftan Suriye Valisi Muaviye, Anadolu’da
Kayseri’ye kadar sefer düzenlemiş ve kurulan donanma ile 649’da Kıbrıs’ı fethetmiştir.
Bu donanma Doğu Roma ile savaşarak Zâtü’s-savârî denilen ilk deniz zaferini kazan-
mıştır. Hz. Osman Dönemi’nde Kuzey Afrika topraklarına da seferler yapılarak Tunus
ele geçirilmiştir. Bundan sonra Kuzey Afrika’da yoğun olarak yaşayan Berberiler ara-
sında İslam hızla yayılmıştır.

32