Page 35 - Tarih

Tarih 9. Sınıf

İslam Dünyasında İlk Ayrılıklar
Hz. Osman Dönemi’nde fetih hareketlerinin yavaşlamasıyla ekonomik ve sosyal sorunların baş göster-
diği karışıklıklar dönemi başlamıştır. Bunlara ilave olarak Hz. Osman’ın yapmış olduğu tayinlerde, kendi
kabilesi ve ileride Emeviler Hz. Osman’dan sonra halife seçilen Hz. Ali, İlk icraat olarak Hz. Osman za-
manındaki olaylara sebep olduklarını düşündüğü valileri görevlerinden alıp yerlerine yenilerini atamıştır.
Fakat görevden alınan bu valiler, Hz. Osman’ın katillerinin bulunarak cezalandırılmamasını bahane ederek
Hz. Ali’ye muhalif bir grup oluşturmuştur. Hz. Osman’ın isyancılar grubu tarafından öldürülmüş olması,
katillerin bir an önce bulunup cezalandırılmasını zorlaştırmıştır. Hz. Ali böylesine nazik bir dönemde ani
ve keskin kararlar vermek istememiş, suçlu ile suçsuz tam ayırt edilmeden verilecek kararlarda masum
insanların da zarar görebileceğini ve İslam Devleti içinde parçalanmaların yaşanabileceğini söylemiştir.
Bunun için de suçluları cezalandırma konusunda acele etmemiş ve titiz davranmıştır. Hz. Peygamber’in
eşi Hz. Ayşe ve çevresindekiler, Hz. Osman’ın katillerinin bir an önce bulunup cezalandırılmasını ve
Müslümanların içinde bulundukları kargaşa ortamından kurtulmasını istemiştir. Sahabelerden bir kısmı
Hz. Ayşe’nin safına geçerek bir güç oluşturmuştur. Mücadelede Hz. Ali taraftarları üstün gelmiş ve Hz.
Ayşe savaştan sonra Medine’ye gönderilmiştir. Ancak Hz. Ali Medine’ye dönmemiş ve devletin merkezini
Kûfe yapmıştır. Hz. Ayşe’nin devesinin etrafında cereyan etmesi dolayısıyla bu savaşa İslam tarihinde
“Cemel (Deve) Vakası” denmiştir.
Bu olaydan sonra Muaviye, Hz. Osman’ın katillerinin bulunmamasını gerekçe göstererek ayaklandı.
Ayaklanmayı bastırmak için Hz. Ali, Kûfe’den hareket ederek Sıffin Ovası’na geldi. Burada meydana
gelen savaşta Hz. Ali’nin kuvvetleri, Muaviye’nin kuvvetlerine üstünlük sağladı. Bu esnada Amr bin As’ın
tavsiyesi ile Muaviye bir savaş hilesine başvurdu. Mızraklarının uçlarına Kur’an sayfalarını takarak “Ey
Iraklılar! Savaşı bırakalım, aramızda Allah’ın kitabı hakem olsun!” diye bağırmaya başladılar. Bunun bir
hile olduğunu anlayan Hz. Ali’nin tüm uyarılarına rağmen ordusundan birçok kişi savaşı bıraktı. Gelişmeler
karşısında çaresiz kalan Hz. Ali, soru-
nun çözülmesi için hakem heyeti kurul-
masını kabul etti. Hakemlerin görüş-
meleri sonrasında alınan karara uyma-
yan Amr b. As, siyasi bir manevrayla
halifeliği Muaviye’ye verdiyse de Hz.
Ali, buna razı olmamış ve mücadeleye
devam etmişti.
Sıffin Savaşı’ndan sonra hakem tayin
edilmesini kabul etmeyip Hz. Ali’nin
ordusundan ayrılan üçüncü bir grup
daha ortaya çıkmıştır. Bunlar, İslam
Devleti adına büyük bir sorun oluşturan
Haricilerdir. Böylece İslam toplumu üç
Görsel 5.5 gruba ayrıldı. Bu olaylardan kısa süre
Hz. Osman Devri’nde yazılan Kur’an-ı Kerim sonra Haricilerden bir kişi, Hz. Ali’yi sa-
bah namazını kıldığı sırada şehit etti.

Devleti’ni kuracak olan Ümeyyeoğullarına ayrıcalık tanıdığı iddiaları halkta tepkileri artırmıştır. Sonuçta
Kûfe ve Mısır bölgelerinde isyanlar çıkmaya başladı. İsyanın elebaşları Medine’ye gelerek Hz. Osman’ı,
Kur’an (Görsel 5.5) okuduğu bir esnada evinde şehit etmiştir. Bu isyan ve sonrasında işlenen cinayet ile
Müslüman toplum içerisinde ilk fitne hareketi başlamıştır.

Hz Ali’nin, İslam Devleti’nin merkezini Medine’den Kûfe’ye taşımasının CEVAPLAYALIM
nedenleri nelerdir?

34