Page 9 - Felsefe 11 | 1.Ünite
P. 9
1. ÜNİTE MÖ 6. Yüzyıl-MS 2. Yüzyıl Felsefesi
İlk Neden (Arkhe) Problemi
Thales
Su
Thales ilk neden sorununu
ortaya koyan ilk düşünürdür.
Thales’e göre evrenin ilk nede-
ni sudur. Su; varlıkların tümü-
nün nedeni, ilk maddesidir. Tüm
Anaksimandros varlıklarda suyu bulmak müm-
kündür. Değişen her şeyde de-
Aperion ğişmeden varlığını sürdürendir.
Evrendeki çokluğun temelinde-
Anaksimandros’a göre ilk ne- ki birliktir. Suyun soğuduğunda
den nicelik olarak sınırsız, nite- buz, ısındığında ise buhar olması
lik olarak ise belirsiz olmalıdır. suyun tüm varlıklarda farklı bi-
Bu da su gibi fiziksel bir madde çimlerde var olduğunu gösterir.
olamaz. Arkhe; duyusal olma-
yan bir varlık, soyut bir ilkedir. Anaksimenes
Sonsuz olan bu ilk neden ape-
irondur. Apeiron, bütün varlık- Hava
ların temelidir. Apeirondan ilk
olarak birbirine karşıt olan sıcak Anaksimenes, Anaksimandros
ve soğuk ortaya çıkmıştır. Bütün ve Thales gibi arkhe prob-
varlıklar da bu iki durumun lemiyle ilgilenmiştir. Arkhe,
oluşturduğu zıtlıklardan oluşur. Anaksimenes’te havadır. Hava,
Thales’te olduğu gibi somut ancak
Anaksimandros’ta olduğu şekliyle
Empedokles
sonsuzluk niteliğindedir. O, “Hava
Toprak, su, hava, ateş olan ruh, nasıl bedeni ayakta tutu-
yorsa dünyayı ve evreni de ayakta
Empedokles’te arkhe, dört tutan havadır.” demektedir. Hava,
ana maddeden oluşur: su, top- yoğunlaşma ve seyrekleşmesiy-
rak, hava ve ateş. Kendinden le diğer varlıkların oluşmasını
başka bir şeye indirgenemeyen sağlar.
ve hareketsiz olan bu ana mad-
deleri hareket ettiren dış bir gü- Demokritos
cün olması gerektiğini söyler. Atom
Bu güç, sevgi ve nefrettir. Tözler
değişmez ancak farklı oranlarda
bir araya gelerek farklı varlık- Demokritos’a göre arkhe,
ların oluşumunu gerçekleştirir. maddenin en küçük yapı taşına
Sevgi birleştirici, nefret ise ayı- kadar bölünüp artık bölünemeye-
rıcı ilkedir. cek hâle gelindiğinde elde kalan
son parçadır. O, bu parçaya atom
demektedir. Atomlar sonsuz, de-
ğişmeyen, boşluksuz ve yer kapla-
yan özelliktedir. Boşlukta hareket
eden atomlar, basınçları sonucu
sınırsız şekiller hâlinde birleşerek
varlıkları oluşturur. Atomların bir
araya gelmesi doğum, birbirin-
den ayrışması ise ölümdür.
19
ARKHE
(İLK NEDEN)
