Page 4 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Oku-Yorum

Karmaşık Davranışların Ardındaki Bütünleştirici Güç: Beyin

Her gün, her dakika ve her saniye Tabloyu, bir problemle karşılaşıl-
yeni şeyler öğreniyoruz ve birçok dığında, problemin çözümü için
şeyi daha öğrenmek zorundayız. Eve beynin izlediği yöntem açısından
aldığımız yeni bir makineyi nasıl kul- değerlendirmek gerekirse insan
lanacağımızdan tutun da cep tele- beyni önce kendi tecrübelerinden
fonumuza indirdiğimiz uygulamanın faydalanır. Tecrübelerin asıl kayna-
son güncellenmiş hâline kadar pek ğı, kişisel bilgilerdir. “Tablo 1.1”de
çok şeyi yine, yeniden öğrenmek görüleceği üzere beyin % 32’lik bir
zorundayız. Okulda öğrendiğimiz bil- başarıyla problemleri çözer. Yöntem
gilerden ya da mesleğimizi yapmak eğer işe yaramazsa, öğrenmeler
için öğrenmemiz gerekenlerden hiç arası transfer yaparak küçük yeni-
bahsetmiyorum bile. “Beynimizin likler dener. İkinci seviyeyi gösteren
kapasitesi buna yeter mi? Ömrü- bu durum, diğer çözüm yollarından
müz buna yeter mi? Acelemiz var, daha önemlidir. Çünkü beynin prob-
öğrenmek ve öğrendiklerimizi uy- lemleri çözme kapasitesi % 45’tir.
gulamak için zamanımız yeterli mi? Başarıyı sağlayan, kişinin içinde
Öğrendiğimiz çoğu şeyi unutuyoruz, bulunduğu grubun bilgi dağarcığı
unutmamak için ne yapmalıyız? Ne- ve tecrübeleridir. Beyin elde edilen
den unutuyoruz?” gibi pek çok soru sonuçları yetersiz bulursa çözüm
sorarız. Bu sorular bizi “Bu sorunu düşünür ve çözüme ulaşmak için
çözmek için hangi yöntemi seçme- daha büyük değişiklikler yapar. Bu
liyiz?” sorusuna götürür. En çok bi- seviyede beynin problem çözme
lene sorarız: “Bu durumla ilgili en iyi sonuç çıkarma yeteneklerinin tümü.” kapasitesi %18’le ilk iki seviyeden
çözümünüz nedir?” ve sorular ardı Ruh bilimi terimi olarak ise “soyut- daha düşüktür. Beyin, yapacağı bü-
ardına uzar, gider. lama, öğrenme ve yeni durumlara yük yenilikleri nasıl yapacağını bul-
uyma yeteneklerinin toplamı” olarak mak için, ait olduğu küçük grubun
Sizin aklınıza gelen benim de aklıma tanımlanmaktadır. daha genişine başvurur. Geniş gru-
geldi: Evet, yapay zekâ. Bir bakalım, bun tecrübelerini, kendi tecrübesi
acaba bildiklerimiz bizi nereye kadar Beynimiz herhangi bir problemle hâline getirir. Geniş grupla çalışırken
götürebilir? karşılaştığında bu durumla nasıl baş farklı sektörleri barındıran bir çevreyle
ediyor? Zekâmız problemi çözmek tanışır. Bu çevreden aldığı yeni bilgi-
Beynimiz genlerimizle belirlenmiş bir için nasıl bir yöntem izliyor? Sov- ler yardımıyla, aradığı bilgiyi tanım-
yapıya, ağırlığa, çalışma prensibine yetler Birliği’nde bir patent subayı ladığı bir kavrama dönüştürür. Beyin
sahiptir. Bir yandan yeni şeyler öğ- olan Genrich S. Altshuller (Genriç S. problemleri çözmede artık dördün-
renmeye olanak sağlarken diğer ta- Altşulır), 1946’da, patentlerle ilgili in- cü seviyeye erişmiştir. Eğer beyin,
raftan öğrendiklerimizi hafıza olarak celemelerinde iki önemli sorunu fark problemler karşısında, şimdiye kadar
adlandırdığımız bölüme kaydeder. etmişti: edindiği tecrübeleri kendi içinde eritir
Hisleri, duyguları oluştururken man- ve yeniden şekillendirirse yeni bir bu-
tıklı kararlar verebilmek için her an Öne sürülen fikirler aslında bazı kav- luşa imza atar. Tüm bilginin kullanıl-
tetiktedir. Beyin yeni şeyler öğren- ramların tekrarlanmasıdır. dığı beşinci seviye, buluş evresidir ve
mek, kullanılmayan bilgilerin yerine nadir görülen bir durumdur.
yenilerini koymak için çalışır ya da Soruna getirilen çözümler, başka
artık hatırlanmak istenmeyen anıları problemleri doğurarak bir çelişkiler Eğer yapay zekânın bu anlatılanlarla
yok etmek için unutmayı sağlar (de- matrisi oluşturur. olan ilgisini merak ediyorsanız, konu-
mans etkisi). Öğrenmeyi, denemeyi nun zihnimizde tam olarak yer etme-
ve düşünmeyi bırakmadığımız sürece Bu sorunları çözmek için, içinde pek sini birkaç örnekle sağlayalım. Uzun
beynimizin gerçekleştirdiği bu işlem- çok tekniği barındıran bir fikir üretme ve yorucu işlemleri yapabilecek bir
ler sürekli devam eder. yöntemi olan TRIZ’ı [Teoriya Resheni- makinenin öğrenmesi ve karşılaştığı
ya Izobretatelskikh Zadatch (Yaratıcı sorunları çözmesi beklenen bir şey
Peki zekâ diye adlandırdığımız şey Problem Çözme Teorisi)] geliştirmiş- değildi. Bunu başarmak için uzun
nedir? Zekâ beynin hangi bölümün- tir. Bu yöntemden sizlere niçin bah- bir süreç yaşandı. İlk olarak, satranç
de saklıdır? Zekâ, Türk Dil Kurumuna settiğimi düşünebilirsiniz. Çünkü bu oynamak için tasarlanan bilgisayarın
göre şöyle tanımlanmış: “İnsanın dü- teori aslında beynimizin problemleri belleği yoktu. Tecrübelere göre karar
şünme, akıl yürütme, nesnel gerçek- nasıl çözdüğünü veya zekâmızın so- veremez. Sadece satranç alanında
leri algılama, kavrama, yargılama ve runlara nasıl yaklaştığını özetlemek- uzmanlaşabilen, çevresindeki durum
tedir.

18