Page 7 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 1 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler, Duyu Organları

Bütün canlılar; atom, molekül ve bileşik gibi cansız bileşenlerden olu-
şur. Bu yüzden evrendeki her canlı ve cansız varlığın yapısal olarak
benzerlik gösterdiği noktalar vardır. Canlıların bir kısmı tek hücrelidir.
Bazı canlılar hücre toplulukları (koloni) oluşturabilir. Bazıları ise özel-
leşmiş hücre gruplarına (doku) sahiptir. Dokuları oluşturan hücreler
arasında iletişim ve madde alışverişi yanında bazı özelleşmiş görev Bilgi Notu
dağılımları da vardır. Farklı dokular, dokular arası madde ile birbirine Doku: Belli bir görevi yerine getir-
bağlanır. Birden fazla doku bir araya gelerek organları, organlar da mek için bir araya gelen, şekil ve yapı
sistemleri oluşturur. Sistemler bir araya gelerek organizmayı meydana bakımından birbirine benzeyen hücre
getirir. Histoloji bilimi yardımıyla hücre ve doku kültürleri arasındaki gruplarına doku denir.
farklılaşmalar ve özelleşmeler gözlemlenip incelenebilmektedir. Dokuları inceleyen bilim dalına histo-
loji adı verilir.
Spermin yumurtayı döllemesiyle oluşan zigot, başladığı yolculukta
bir seri mitoz bölünmeler yoluyla; morula, blastula, gastrula denilen
embriyonik gelişim evrelerini geçirir. Gastrula evresinde ektoderm,
endoderm ve mezoderm tabakaları oluşur. Bu üç tabaka aslında
köken dokulardır. Sinir dokusu, epitel doku, salgı bezleri ve duyu or-
ganlarının duyu almaçları için ektoderm tabakası görev alır. Bağ doku,
kan, kemik, kas, kıkırdak ve vücut içi epitel doku için mezoderm ta-
bakası; solunum yapıları, sindirim yapıları, karaciğer, pankreas, tükü-
rük bezi ve tiroit bezini meydana getirmek için de endoderm tabakası
görev alır.

Hatırlatma İnsanda oluşan bu embriyonik gelişim evrelerini “İnsanda
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim” konusunda öğre-
neceksiniz.

Gelişim sürecinde insanda bulunan dokular temel olarak dörde ayrılır:
• Epitel doku
• Temel bağ doku
► Kıkırdak doku
► Kemik doku
► Kan doku
• Kas doku
• Sinir doku
Sinir doku

Kalp kası
Kıkırdak doku
Çizgili kas
Düz kas

Salgı Epitel
bezi doku

Kemik
doku Kan
doku

Görsel 1.2: İnsan vücudundaki hücre, doku ve organ çeşitleri

21