Page 10 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Schwann Ranvier
Çekirdek hücresinin boğumu
çekirdeği
Miyelin
kılıf

Dendritler Akson
Akson

Akson
Miyelin kılıf uçları

Görsel 1.4: Nöronun yapısı

Miyelin kılıf aksonda yalıtımı sağlar. Sinirsel iletimi (impulsu) hızlandı-
rır. Beyin, omurilik ve çizgili kasları uyaran sinirler miyelinlidir. Miyelin
maddesinin olmadığı yerlerde schwann hücreleri aksona temas ede-
rek boğum oluşturur. Bu boğumlara ranvier boğumları denir (Görsel
1.4).
Bilgi Notu
İmpuls: Uyarma sonucu bir sinir teli Nöron hücresi tarafından sentezlenen ve impulsun iletiminde görev
boyunca meydana gelen kimyasal ve yapan taşıyıcı moleküllere nörotransmitter denir. Nöron içindeki si-
elektriksel değişikliklere impuls denir. toplazma, dendritin en uç noktasından aksonun en uç noktasına ka-
dar yayılır. Dendritten gelen uyartılar hücre gövdesinde değerlendiri-
lerek gerekli yerlere iletilip iletilmeyeceklerine karar verilir. Eğer iletim
gerçekleşecekse impuls, aksona aktarılır.

Nöronda İmpuls Oluşumu ve İletimi
(Nöronun İşleyiş Mekanizması)

Hücrelerin içinde ve dışında sodyum (Na), potasyum (K), kalsiyum
-
(Ca), magnezyum (Mg), klor (Cl), bikarbonat iyonu (HCO ), fosfat iyo-
3
nu, sülfat iyonu, glikoz, amino asit, kolesterol, fosfolipit, nötral yağ,
proteinler gibi pek çok kimyasal madde bulunmaktadır. Bu bileşenlerin
+
yoğunluğuna bakılıp bileşenler karşılaştırıldığında hücre dışı sıvıda Na
+
iyonlarının K iyonlarından fazla olduğu görülür. Hücre zarının geçir-
genliğinin kontrolü, öncelikle lipit ve protein moleküllerindedir. Hücre
zarındaki taşıyıcı proteinler ve zar boyunca oluşturdukları protein ka-
nalları, lipitten geçemeyen moleküllerin ve suyun geçişini kontrol eder.
Nöron hücresinin zarındaki madde geçişlerini sağlayan bu protein ka-
nallarının iki önemli özelliği vardır:

1. Belli maddelere karşı seçici geçirgenliğe sahiptir.

2. Elektriksel sinyaller veya kanal proteinlerine bağlanan kimyasallarla
düzenlenerek açılıp kapanan kapılar biçimindedir.

Hücre zarında bazı iyonlara karşı seçici geçirgenlik vardır. Örneğin zar-
+
da bulunan potasyum kanalları K iyonlarının; sodyum kanalları ise

24