Page 65 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 5 Solunum Sistemi

Zatürre (Pnömoni), alveollerin sıvı ve kan hücreleriyle dolması sonucu
oluşan akciğerin iltihaplanması hastalığıdır. En yaygın tipi pnömokok
bakterilerinin neden olduğu bakteriyel pnömonidir ve alveolde enfek-
siyonla başlar. Akciğer zarı iltihaplanır ve geçirgenliği artar. Lökosit ve
eritrositler kandan alveole sızar. Alveol sıvı ve hücrelerle dolar. Enfek-
siyon alveolden alveole bakteri ve virüslerin geçişi ile yayılır. Akciğerin
geniş bir bölümü hücre artıklarıyla dolu hâle gelir. Yeterince havalana-
mayan akciğerlerde oksijene doygunluk azalır (Görsel 1.104).

Araştıralım-Paylaşalım
Türkiye’de en sık görülen üç solunum
sistemi rahatsızlığını araştırınız. Bul-
duğunuz sonuçları grafiklendirerek sı-
nıfınızda paylaşınız.

(a) (b)
Görsel 1.104: Normal (a) ve zatürre olmuş (b) alveol yapısı

Amfizem, bronşları tahriş eden duman ve partiküller nedeniyle gelişen
kronik enfeksiyondur. Hastalıkta aşırı mukus salgılanması uyarılır ve
makrofajların enfeksiyonla savaşında etkinlikleri azalır. Amfizem nede-
niyle oluşan ödem ve aşırı mukus, akciğerdeki hava yollarının tıkanma-
sına sebep olur. Alveoller gerilir, buna bağlı olarak alveol duvarlarında
hasar oluşur. Alveol duvarlarındaki kayıplar, akciğerlerin difüzyon ka-
pasitesini azaltarak kanın oksijenlendirmesini ve CO ’i uzaklaştırma-
2
sını zorlaştırır. Kronik amfizem, uzun yıllar içinde yavaş gelişir. Uzun
süreli tahribat ve solunum yetmezliği kişiyi ölüme götürebilir.

Akciğer kanseri, sigara içme oranının yüksek olması nedeniyle, tüm
dünyada en sık görülen organ kanserlerindendir. Kanserojen etkenlere
maruz kalan solunum yolları epitel hücrelerinde değişiklikler oluşur. Bu
hücreler ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalarak akciğerde kitle (tümör) oluş-
turur. Oluşan kitle sadece epitel dokuyla sınırlı kalmayabilir. Gırtlak
kanseri de sigara içimine bağlı olarak gelişen kanser türlerindendir.
Kanserojen maddeler gırtlak hücrelerinin yapısının değişimine neden
olur. Etkili bir tedavi için erken tanı önemlidir. Günümüzde bireye özgü
gelişmiş tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Verem (tüberküloz), Mycobacterium tuberculosis (Mikobakteriyum tü-
berkülozis) bakterisi tarafından oluşturulan bulaşıcı bir hastalıktır. Ve-
rem; hastanın hapşırması, öksürmesi, konuşması ile havaya karışan
bakterilerin solunum yolu ile sağlıklı bir insanın akciğerlerine ulaşması
ile bulaşır. Aşı ile koruma sağlanmaktadır.

Solunum sistemini korumak ve solunum sistemi hastalıklarına yaka-
lanmamak için aşağıdakilere dikkat edilmesi gerekir:

• Sigaradan ve sigara dumanından uzak durulmalıdır.
• Zehirli maddelerin ve partiküllerin bulunduğu ortamlarda havayı filtre
eden koruyucu maskeler kullanılmalıdır.
• Hava kirliliğinden uzak kalarak temiz ve açık havada düzenli egzersiz
yapılmalıdır.
• Sağlıklı ve düzenli beslenmeye önem verilmelidir.
• Polenler, toz böcekleri (ev akarları), küf mantarları ve bazı kimyasal
maddeler gibi alerjenlerin yer aldığı ortamlardan kaçınılmalıdır.

187