Page 43 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

Çimlenmeye etki eden çevre faktörleri şunlardır:
Su: Çimlenmenin başlayabilmesi için gereklidir. Enzimlerin çalışmasının başlamasında ve hızlanmasında etkili-
dir. Gereğinden fazla su ise tohumun oksijen almasını engelleyerek tohumun çürümesine neden olabilir.
Sıcaklık: Enzimlerin çalışma hızını etkiler. Birçok bitkinin çimlenmesi için uygun sıcaklık 25 °C civarıdır.
Oksijen: Çimlenme sırasında embriyo hücrelerinin oksijen ihtiyacı artar. Henüz fotosentez başlamadığından ihti-
yacı olan oksijeni dışarıdan karşılar.

SIRA SİZDE

Aşağıda verilenlerde çimlenme sırasında ne gibi değişimler gözlenir?
• Embriyo büyüklüğü • Su emilimi
• Solunum hızı • Çenek büyüklüğü
• Hücre sayısı ve yeni doku oluşumu • Bitkinin kuru ağırlığı

7. ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI : Tohumun çimlenmesinin gözlemlenmesi
ETKİNLİĞİN AMACI : Tohumun çimlenmesini gözlemleyip çimlenmeye etki eden faktörleri tespit edebilme
ETKİNLİĞİN SÜRESİ : 1 hafta
ARAÇ GEREÇ : Çeşitli bitki tohumları (fasulye, bezelye, nohut), su, pamuk, 7 adet petri kabı, kapaklı karton
kutu, cam kalemi, buzdolabı, inkübatör, cam fanus

ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Petri kaplarını numaralandırınız.
2. Her bir petri kabının içine pamuk yerleştiriniz.
3. Her bir petri kabına, aynı sayıda fasulye, bezelye ve nohut tohumlarını yerleştiriniz (Görsel 3.74).
4. Birinci petri kabını, kontrol grubu olarak belirleyiniz. Bir yemek kaşığı su ile ıslatınız.
Oda sıcaklığında bekletiniz.
5. İkinci petri kabını, bir yemek kaşığı su ile ıslatınız. Gün ışığında bekletiniz.
6. Üçüncü petri kabını, bir yemek kaşığı su ile ıslatınız. Kapaklı karton kutu içinde
bekletiniz.
7. Dördüncü petri kabını pamuğu ıslatmadan oda sıcaklığında bekletiniz.
8. Beşinci petri kabını, bir yemek kaşığı su ile ıslatınız. +4 C buzdolabında bek-
O
letiniz. Görsel 3.74: Tohumun
9. Altıncı petri kabını, bir yemek kaşığı su ile ıslatınız. 250 C sıcaklığa ayarlanmış çimlenmesi
O
inkübatörde bekletiniz.
10. Yedinci petri kabını, bir yemek kaşığı su ile ıslatınız. Üzerine cam bir fanus kapatarak bekletiniz.
11. Bir hafta boyunca gözlemleyiniz. Bir çizelge hazırlayarak gözlemlerinizi kaydediniz.
NOT: Siz de tohumun çimlenmesi ile ilgili bir deney tasarlayınız.

DEĞERLENDİRME
1. En iyi çimlenme, hangi ortamda gerçekleşmiştir?
2. Tohumlar, hangi şartlarda çimlenir?
3. Farklı bitkilerdeki çimlenme sıcaklıkları, birbirinden neden farklıdır?

3.4. Dormansi ve Çimlenme

Işık, su ve ısı gibi faktörlerin yetersiz olduğu dönemde bitkilerin gelişmelerini yavaşlatmaları veya
durdurmaları durumuna dormansi denir. Absisik asit uyku hâlini (dormansi) teşvik ederek tohumun
çimlenmesini engeller. Tohumda depolanan besin miktarı ve çeşidi, tohum kabuğunun dayanıklılığı to-
humun dormansi süresini etkiler. Uygun koşullarda dormansi durumu sonlanır ve tohum, yeni bir bitkiyi
oluşturmak için çimlenir. Dormansi durumunda bitki türlerinin tohumları donma, kuraklık yada aşırı
nem gibi olumsuz koşullara karşı direnç sağlar ve zarar görmeden çimlenir.

153