Page 30 - Fen Lisesi 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET

1.3. Newton’ın Hareket Yasaları

Isaac Newton (Aysek Nivtın) 5 Temmuz 1687 tarihinde ‟Tabiat Felsefesinin Matematiksel İlkeleri” isimli
çalışmasını yayınlamıştır. Bu çalışmasında kendi adıyla bilinen yasaları ile cisimlerin hareket nedenlerini,
üzerlerine etkiyen kuvvetlere bağlayarak etraftaki cisimlerin hareketleri hakkında bilgi edinmesini sağla-
mıştır.

Cisimler üzerine uygulanan kuvvetlerin yapacağı etkiyi tek başına yapabilen bir kuvvete net kuvvet denir
ve FNet ile gösterilir. Net kuvveti bulmak için serbest cisim diyagramlarından yararlanılır.

Net kuvveti oluşturan muhtemel kuvvetlerden dördü şunlardır:
Ağırlık: Yönü, cismin üzerinde bulunduğu gezegenin merkezine
doğru olan özel bir kuvvettir. Yer çekimi ivmesinin g olduğu bir
yerde bulunan m kütleli bir cismin ağırlığı
m
G = mg formülüyle hesaplanır.

Cisimler üzerinde her zaman etkin olan ağırlık, düşey doğrultuda G
yerin merkezine doğru -y yönünde çizilen bir vektörle temsil edilir Şekil 1.30: m kütleli cismin ağırlığı
(Şekil1.30).

N

m
Tepki Kuvveti: Yüzey üzerindeki herhangi bir noktadan geçecek
şekilde, yüzeye dik olarak çizilen doğruya yüzeyin normali denir. :
Temas ettiği yüzey üzerinde duran ya da hareket eden cisimlere
yüzey tarafından normal doğrultusunda uygulanan kuvvete tepki
Şekil 1.31: m kütleli cismin
kuvveti denir ve N ile gösterilir (Şekil 1.31).
tepki kuvveti

T
Gerilme Kuvveti: Bir cisme ip, halat, tel vb. tarafından uygulanan
çekme kuvvetidir. Gerilme kuvveti bir itme kuvveti oluşturmaz. T m
ile gösterilir (Şekil 1.32). Ağırlığı ihmal edilen bir ip üzerindeki her
noktanın gerilme kuvveti birbirine eşittir.
Şekil 1.32: m kütleli cismin
asıldığı ipteki gerilme kuvveti

Sürtünme Kuvveti: Cisimlere üzerinde bulundukları yüzey tara- Hareket yönü
N
fından uygulanan başka bir kuvvet çeşidi de sürtünme kuvvetidir.
Sürtünme kuvveti genellikle F ile gösterilir ve SI birim sisteminde
s
m
birimi Newton’dır (N). Her zaman tepki kuvvetine dik, yüzeye para- s F
:
lel olan sürtünme kuvveti, duran cisimlerde statik sürtünme kuvveti
adını alır. Hareket hâlindeki cisimlerde ise kinetik sürtünme kuvveti Şekil 1.33: m kütleli cisme etki eden
sürtünme kuvveti
adını alır ve genellikle harekete ya da zorlamaya zıt yönlüdür
(Şekil1.33). Sürtünme katsayısı k, cisme uygulanan tepki kuvveti
N olan bir cisme etki eden sürtünme kuvveti,

FS = k $ N eşitliğiyle hesaplanır.

40