Page 25 - Fen Lisesi 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET

Bağıl hızı verilen bir hareketlinin yere göre hızı, aşağıdaki gibi bir düşünceyle bulunabilir. Yere göre akıntı
bağıl hızıyla hareket etmektedir (Şekil 1.28). Kayı-
hızı v N olan nehirdeki balıkçı kayığı, nehre göre v NK
ğın yere göre hızı v Kyer , hareketlerin hızlarını temsil eden Şekil1.29’daki hız vektörleri toplanarak

v Kyer = v N + v NK eşitliğiyle bulunur.

vN

vNK
vN K
v Kery
N v
Şekil 1.28: Nehirde hareket Şekil 1.29: Nehrin ve kayı-
eden kayık ğın hız vektörleri

Örnek: Batı yönünde hareket eden tren
Kuzey
yere göre 15 m/s hızla hareket etmektedir.
Trenin içindeki yolculardan Oğuz oturmakta, Batı Doğu
Hilal ise trene zıt yönde ve Oğuz’ a göre 3
Güney
m/s hızla yürümektedir. Ayşe ise tren yoluna Ayşe
dik ve kuzey yönünde 5 m/s hızla üst geçit-
Hilal Oğuz
ten geçmektedir. Buna göre

a) Oğuz ve Hilal’in yere göre hızı kaçtır?
b) Hilal’in Ayşe’ye göre hızı kaçtır?

Çözüm:
a) Oğuz trende oturduğu için trenle aynı hızla hareket eder.
Bu yüzden yere göre hızı trenin yere göre hızına eşit ve 15
m/s’dir. Hilal hareket hâlindeki trende yürüdüğünden yere v O = 15 m/s
göre hızı yanda verildiği gibi trene göre hızı ( vTH ) ile
= 3m/s v H = 12 m/s
trenin hızı ( vT ) toplanarak bulunur. Bu durumda Hilal’in yere v HO
göre hızı v H ile sembolize edilirse

v = v + v TH
H
T
= 15 - 3
v H
= 12m/s olarak bulunur.
v H
b) Birbirine dik olan Hilal’in yere göre hızı ( v H ) ve Ayşe’nin
yere göre hızı ( vA ) yanda verildiği gibi başlangıç noktaları
birleştirildiğinde, Hilal’in Ayşe’ye göre hızı ( v HA )’nın
büyüklüğü pisagor bağıntısı kullanılarak 13 m/s
=
v AH
2 2 2 = 5m/s
vAH = vA + vH v A
2 2 v = 12 m/s
= 5 + 12 H
2
vAH = 169
vAH = 13m/s bulunur.

35