Page 112 - Fen Lisesi Fizik 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET

Eş merkezli olarak kullanılan birbirine perçinlenmiş dişli ve kasnak A
sistemlerinde ise dönme yönleri aynı, dönme sayıları da birbirine f A
r
eşittir. Bu durumda Şekil 1.129’da verilen r yarıçaplı A kasnağına A
A
perçinlenmiş eş merkezli r yarıçaplı B kasnağının dönme sayıları B
B :
f ve f arasında r f B
B
A B
f = f eşitliği vardır.
A B
Şekil 1.129: Birbirine perçinlenmiş
Dönme sayıları arasındaki bu eşitliği Şekil 1.130’da verilen eş mer-
eş merkezli A ve B kasnağı
kezli birbirine perçinlenmiş r ve r yarıçaplı C ve D dişlilerinin dönme
C D
sayıları f ve f arasında yazmak da mümkündür. Bu dişlilerin dönme
C D C
sayıları f ve f arasında
C D
r C f C
f = f eşitliği vardır.
C D D
:
r f
D D

Şekil 1.130: Birbirine perçinlenmiş
eş merkezli C ve D dişlisi

Örnek: Merkezleri O , O ve O olan A, B ve C kasnakları şekilde verilmiştir. A kasnağının yarı-
A B C
çapı 3r, B kasnağının yarıçapı 5r ve C kasnağının yarıçapı 2r’dir.

(+)
B
A
C
r r r n B (-)
A B C
O O O
A B C

C kasnağı (−) yönde 1 tur dönerse A kasnağı hangi yönde, kaç tur döner?

Çözüm: Tur sayılarına f denirse A kasnağının tur sayısı,

f ∙r = f ∙r
C C
B B
1∙2∙r = f ∙5∙r
B
f = 2
B
5
f∙r = f .r
B
A
B
2
f ∙3∙r = ∙5∙r
A
5
2
f = bulunur.
A
3
C kasnağı, B kasnağına düz bağlı olduğundan C kasnağı (−) yönde döndüğü için B kasnağı da
(−) yönde döner. B kasnağı, A kasnağına ters bağlı olduğundan B kasnağı (−) yönde döndüğün-
den A kasnağı (+) yönde döner.

190