Page 115 - Fen Lisesi Fizik 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET

Örnek: Dişli ve kasnaklardan kurulu şekildeki sistemde, A dişlisi- A
B
nin yarıçapı 3r, B dişlisinin yarıçapı 2r’dir. Yarıçapları r ve r/2 olan r
r A r
C D r B
C ve D kasnaklarının merkezleri A ve B dişlisine çakışıktır. D
C
B dişlisi, 6 tur döndürülürse başlangıçta aynı yükseklikte
olan X ve Y yüklerinin düşey uzaklıkları kaç r olur?
(X ve Y’nin bağlı olduğu ipler yeterince uzun olup r = 3 olarak X Y
alınız.)

Çözüm: B dişlisinin saat ibrelerinin yönünde döndürüldüğü kabul
edilirse B dişlisi için f = 6 iken A dişlisi için f ;
A
B
f ∙r = f ∙r B A
A
A
B
B
f ∙3r = 6∙2r r r A r
A
C D r
f = 4 olarak bulunur. D B
A
C
C ve D kasnaklarının merkezleri dişlilere çakışık olduğu için C
YY
kasnağı 4 tur, D kasnağı da 6 tur döner. Kasnaklar, çevreleri
h Y
kadar ip saracağından X ve Y yükleri arasındaki düşey uzaklığa X Y
h denirse h
h
h = h + h Y X
X
h = f ∙2∙ r ∙r + f ∙2∙ r ∙r D
C
C
D
r
h = 4∙2∙3∙r + 6∙2∙3∙
2
h = 24r + 18r
h = 42 r bulunur.
ARAŞTIRMA KÖŞESİ

Basit makinelerle ilgili öğrendiklerinizi göz önünde bulundurarak konuyla ilgili kitap, bilimsel
dergi vb. birincil kaynaklardan veya Genel Ağ’dan faydalanarak farklı basit makine tasarım-
larını inceleyiniz.

Siz de basit makinelerden oluşan güvenli bir tasarım hazırlayınız. Tasarımınızı yaparken

• Atık malzemelerden ve bilişim teknolojilerinden faydalanmaya özen gösteriniz.
• İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini göz önünde bulundurunuz.

Not: Tasarımlar kişi veya kişilere özgü, insanlığa hizmet eden, hayatın hemen her alanında
değişim ve gelişime katkıda bulunan özgün ürünlerdir. İnsanlığa olan katkısı ve işlevi doğ-
rultusunda tasarımlar, bazı projeler veya kurumlar tarafından satın alınıp üretime geçirile-
bilir. Zekâ, vakit ve emeğin bir ürünü olan bu tasarımların taklit, çalınma gibi bazı risklere
karşı korunması amacıyla özgünlüğünü belgelemek (patentini almak) gerekmektedir. Sizler
de yapacağınız tasarımlarla TÜBİTAK gibi bilimsel kuruluşların düzenlediği proje yarışma-
larına başvurabilir, ülkemize ve insanlığa hizmet edecek büyük projelerde yer alabilirsiniz.

193