Page 29 - Fen Lisesi Fizik 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET

Şekil 1.86.a’da verildiği gibi yatay sürtünmesiz düzleme v hızı kazandırılarak atılan m kütleli bir cisim,
0
Newton’ın I. hareket kanunuyla açıklandığı gibi sabit hızla hareket eder. Cisim üzerine etki eden net bir
kuvvet olmadığından üzerinde bir iş yapılmaz.

Ancak aynı cisim Şekil 1.86.b’de verildiği gibi v hızı kazandırılarak düşey doğrultuda atılırsa cismin
0
hareketine zıt yönde etki eden bir ağırlık kuvveti olacağından cisim düzgün yavaşlayan hareket yapmaya
başlar.

v
m

G
v 0
v
m 0 m v 0 m

G G G
(a) (b)
G
Şekil 1.86: Sürtünmesiz ortamda v hızıyla yatay ve düşey doğrultuda atılan cisim
G
G
0
Cismin yatayda olduğu gibi v sabit hızıyla düşey doğrultuda da hareket edebilmesi için yukarı yönlü ağır-
0
lığına eşit büyüklükte bir F kuvveti uygulanması gerekir. Örneğin sabit hızla yük kaldıran kule vinçler
(Görsel 1.16), forkliftler (Görsel 1.17) taşıdıkları toplam yüke kendi ağırlıklarına eşit büyüklükte ve yukarı
yönde kuvvet uygular. Bu tür işlerde çalışan işçilerin ‟6331 sayılı ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na” ria-
yet etmeleri kendilerinin ve çevrenin güvenliği açısından önemlidir.

Görsel 1.16: Sabit hızla yük kaldıran Görsel 1.17: Sabit hızla yük kaldıran
kule vinç forklift

Yer çekimi ivmesinin g olduğu sürtünmesiz ortamda Şekil 1.87’de verildiği gibi m kütleli cisme kendi
ağırlığına eşit büyüklükteki F kuvveti uygulanarak h yüksekliğine çıkarıldığında, düşeyde h kadar yer
değiştirir.
v
F = - G 0
m

G = m g$

h
v 0

m

Şekil 1.87: F kuvveti uygulanarak h yüksekliğine çıkarılan
m kütleli cisim

107