Page 25 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Düzgün elektrik alana dik olan düzlem üzerindeki bütün noktaların elektriksel potansiyelleri eşittir. Eşit
elektriksel potansiyele sahip noktaları birleştiren çizgilere eş potansiyel çizgiler denir. Eş potansiyel çiz-
gilerinin oluşturduğu yüzeye de eş potansiyel yüzey denir. Eş potansiyel yüzeyleri, elektrik alan doğrultu-
suna diktir. Eş potansiyel yüzey içinde yüklü bir cisim üzerine elektriksel kuvvetlere karşı yapılan iş sıfırdır.
Şekil 2.19’da iki boyutta ve üç boyutta düzgün elektrik alanda eş potansiyel yüzeyler gösterilmiştir.

Elektriksel Eş potansiyel
yüzeyler E
potansiyeli
eşit noktalar

A B

Eş potansiyel
E çizgiler + + + +
+ + + +
+ + + +
+ + + + + + + + + + +
+q
+q
(a) (b)
Şekil 2.19: İki boyutta ve üç boyutta düzgün elektrik alanda eş potansiyel yüzeyler

İletken kürelerde de benzer durum söz konusudur. Küre yüzeyi üzerindeki yükler homojen şekilde dağılır
ve her birinin üzerindeki net elektriksel kuvvet sıfırdır. Dolayısıyla küre yüzeyindeki yükleri hareket ettir-
mek için elektriksel kuvvetlere karşı yapılan iş de sıfırdır (Şekil 2.20). Yüklü bir kürenin yüzeyindeki her
noktanın elektriksel potansiyelinin aynı olması sebebiyle küre yüzeyleri de eş potansiyel yüzeylerdir.

q
q

Şekil 2.20: Küre yüze-
yinde taşınan yük

ÇALIŞMA KÖŞESİ 6

Güney Asya ülkesi olan Vietnam’da bulunan teras
Cevap
şeklinde bir pirinç tarlası ile bu pirinç tarlası üzerin-
deki A, B ve C konumları görünmektedir. A nok-
tasında bulunan bir pirinç işçisi, ailesinin geçimini
sağlamak için tek tek topladığı pirinçleri bir çuvala
koyup B noktasına getirirse yerin merkezine göre
çuvaldaki pirinçlerin potansiyel enerjisinde bir
değişim olmaz. Ancak pirinç işçisi elindeki pirinç
çuvalını C noktasına atarsa yerin merkezine göre
pirinç çuvalının potansiyel enerjisi azalır.

233