Page 47 - Fen Lisesi Fizik 12 | 4. Ünite

3.

4.3. RADYOAKTİVİTE BÖLÜM
4.3. RADYOAKTİVİTE

Beta (β )Bozunumu
-
β bozunumunda nötron; bir proton, bir elektron ve bir antinötrinoya bozunur. Bu bozunum ile çekirdek,
-
fazla olan nötrondan kurtularak kararlı yapıya ulaşmaya çalışır. Bozunma esnasında nötrinonun karşı par-
çacığı antinötrino yayınlanır. Atom çekirdeğinde elektron bulunamayacağı için bu bozunumda ortaya çıkan
elektron çekirdekte üretilir ve çok yüksek bir enerji ile çekirdekten dışarı atılır (Görsel 4.3.7).

-
β bozunumunda çekirdeğin nötron sayısı bir azalırken proton sayısı bir artar, kütle numarası değişmez.

Beta parçacığı
-
A
Z X A Y + β + υ e (Elektron)
A
ZX " z +1
6 C
14 14 14 -
6 C " 7 N + β + υ e
p
n p + e + υ e

-
n "
Elektron antinötrinosu
Çekirdek
Elektron Yakalama Görsel 4.3.7: Beta (β ) bozunumu
-
Bu olayda proton sayısı nötron sayısından fazla olan kararsız bir çekirdek, kendine yakın orbitallerden 219
birinde bulunan düşük enerjiye sahip bir elektronu yakalayarak bir nötrino yayınlar. Pozitron yayınlama
ile aynı sonucu verir. Yakalanan elektronun boş kalan yerini, daha yüksek enerji seviyesindeki elektronlar
birer düşerek ve X-ışını oluşturarak doldurur.

Elektron yakalama olayında kütle numarası değişmez, atom numarası 1 azalır.

Z X + 0 e z - 1 A Y + υ e
A
-1 e "
e
4 Be + 0 e " 3 Li + υ e
7
7
-1
-
e "
p + e n + υ e Gama
parçacığı
γ
Gama Bozunumu ( )
Alfa ya da beta bozunumuna uğramış bir çekirde- Çekirdek
ğin proton ve nötronları çekirdeğin temel hâlinden
daha yüksek enerjili bir hâline geçebilir. Uyarılmış
durumda bulunan bu nükleonların kararlı duru- Görsel 4.3.8: Beta (β ) bozunumu ardından gerçekleşen
-
ma geçerken enerjilerinin bir kısmını foton olarak gama bozunumu modeli
dışarıya vermesi olayına gama bozunumu denir
(Görsel 4.3.8). Gama fotonları çok yüksek enerjiye
sahiptir. Bu nedenle gama fotonlarının nüfuz etme
gücü çok yüksektir ve bu fotonları durdurmak için
kurşun levha kullanılır.