Page 17 - Fen Lisesi Fizik 9 | 1.Ünite

NASA’nın kuruluş amaçları; evreni araştırmak, yeni bilimsel çalışmalara öncü olmak, hayatı kolaylaştıracak
icat ve keşifler yapmak, dünya dışı yaşam olasılığını araştırmak, Güneş sistemini çözmek ve diğer gezenlere
insanlı/insansız yolculuk şeklinde sıralanabilir. NASA günümüzde birçok araştırmacıyı bünyesinde toplamış
ve uluslararası bir araştırma merkezi misyonu kazanmıştır. Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) bunun en bili-
nen örneğidir. Beş uzay ajansı (NASA, RKA, ESA, CSA, JAXA) tarafından on beş farklı ülkeyi temsil eden UUİ
alçak dünya yörüngesinde birçok modülün birleştirilmesi ile oluşan, üzerinde insan yaşamına olanak sağla-
yan yapay bir uydudur. Ayrıca fizik, kimya, biyoloji ve daha birçok alanda deneyler yapmaya imkân veren bir
laboratuvardır. Uzay teknolojilerinin en gelişmiş bilim ve mühendislik projelerinden biridir.

NASA çalışmalarını sadece uzay alanı ile sınırlamak yanlış olur. NASA; kanser dedektörü, kablosuz aletler,
ormanlık alanların azlığının tespiti, Hubble Uzay Teleskobu için geliştiren algoritmaların mamografi alanında
kullanımı, dondurulmuş gıdalar, kulak termometresi, şarjlı el süpürgesi, zenginleştirilmiş bebek maması, acil
durum battaniyesi, UV filtreli güneş gözlüğü gibi birçok keşfe imza atmıştır.

ESA: 22 üye ülkenin katılımıyla Paris merkezli olarak kurulan ESA temel
amacı Avrupa uzay programını hazırlamak ve yürütmektir. ESA, Güneş sis-
temi ve evren üzerine bilgi toplamak ve uydu tabanlı teknoloji ve hizmet-
leri geliştirme alanlarında çalışmaktadır.

Uzay yolculuklarında birçok amaçla kullanılan fırlatma araçlarından ESA’nın
ürettiği Ariane 5, en bilinendir (Görsel 1.11). Ülkelerin taleplerine göre yılda
beş altı kez uzaya gönderilen Ariane 5, otuz yıldan fazla bir süredir ESA
tarafından güncellenerek yürütülen bir projedir.

Görsel 1�11: Ariane 5 fırlatma aracı

CERN: Bilim araştırma merkezlerinden bir diğeri de Fransızca kısaltılmış hâli CERN olan Avrupa Nükleer
Araştırmalar Merkezidir (Görsel 1.12). 1954 yılında on iki üye ülke ile kurulan CERN günümüzde yirmi üye ül-
keye ulaşmıştır. Türkiye, adaylığı kabul edilmiş gözlemci statüsündedir. Dünyanın en büyük parçacık hızlan-
dırıcısına ev sahipliği yapan CERN, maddenin yapısını ve maddeyi bir arada tutan kuvvetleri araştırmaktadır.
Parçacık hızlandırıcıları ve dedektör teknolojileri ile çok yüksek enerjilerde çarpışmalar gerçekleştirmek ve
bu çarpışmaların sonucunda çok sayıda parçacığa erişmek CERN’ün temel amaçlarındandır. Fiziğin alt alanı
yüksek enerji ve plazma fiziğinin laboratuvarı da olan CERN temel bilim araştırmalarının da merkezi hâline
gelmiştir.

Görsel 1�12: Atom altı parçacıkları hızlandırmak için Fransa-İsviçre
sınırında yeraltında yapılmış 26,7 km uzunluğundaki çember şeklindeki
tünelden bir kesit (CERN)

Yapılan deneyler ve geliştirilen süper iletken teknolojisi ile temiz enerji kaynaklarına erişim, reaktör sistem-
lerinin gelişimi, bilişim teknolojileri, tıpta tanı ve tedavi uygulamarı, yeni elementlerin bulunuşu gibi birçok
yenilik de CERN sayesinde hayatımıza girmektedir. CERN laboratuvarlarında parçacık hızlandırıcıları ve
çarpıştırıcıları bulunur. Dünyadaki en büyük çarpıştırıcı olan büyük hadron çarpıştırıcısı (Large Hadron Colli-
der-LHC) 26,7 km uzunluğunda bir çemberdir. Bu düzenek sayesinde atomaltı parçacıklarla ilgili henüz bilin-
meyen bazı özelliklerin açıklanması amaçlanmaktadır. Bilginin sınırlarını zorlayan, evreni anlamaya çalışan
ve yarının bilim insanlarını yetiştirmeyi hedefleyen CERN’de yapılan deneylerde farklı kültür ve milletlerden
sayıları 3000’e yaklaşan fizikçi ve mühendis çalışmaktadır.
27