Page 36 - Fen Lisesi Kimya 10 | 1. Ünite

HNO ile Ba(OH) arasında gerçekleşen nötralleşme tepkimesi
3 2
2HNO (suda) + Ba(OH) (suda) ͢ Ba(NO ) (suda) + 2H O(s)
3 2 3 2 2
şeklindedir.

BİLGİ KUTUSU H PO ile Sr(OH) arasında gerçekleşen nötralleşme tepkimesi
3
4
2
İçinde karbon dioksidin çö-
zünmesiyle asidik özellik ka- 2H PO (suda) + 3Sr(OH) (suda) ͢ Sr (PO ) (suda) + 6H O(s)
3 4 2 3 4 2 2
zanan yer altı suyu, kayaç-
lardan geçerken CaCO ’ü bol şeklindedir.
3
miktarda çözer.
͢
CaCO + H CO Ca(HCO )
3 2 3 3 2 1.20. ALIŞTIRMA
2 + -
Ca ve HCO ile zenginleşen
3
yer altı suları yeryüzüne çıkar- I. H SO – CH COOH
3
4
2
ken karbon dioksit kaybederek II. NH – Ca(OH) 2
3
asidik özelliği azalır. Yer altı III. KOH – HNO
3
sularında fazla duruma gelen IV. Mg(OH) – HCl
2
2 +
-
Ca ve HCO iyonları CaCO
3 3 Yukarıdaki bileşik çiftlerinden hangilerinin arasında nötralleşme
şeklinde çöker. Çöken CaCO
3
sarkıt ve dikitlerin oluşmasını tepkimesi gerçekleşir?
sağlar.
Ca(HCO ) ͢ CaCO 3(k)↓ +
3 2
H O + CO
2 2
Çözünme-Çökelme Tepkimeleri
Mağaralardaki sarkıt ve dikitlerin (Görsel 1.13) ay-
rıca yeryüzündeki travertenlerin oluşumu, çözünme
ve çökelme olayları sonucunda gerçekleşmektedir.
Bir maddenin başka bir madde içerisinde homo-
jen dağılmasına çözünme denir. Bazı iyonik katılar
suda iyi çözünürken bazıları da suda çok az çözü-
nür. Örneğin NaNO , AgNO , NaCl, KI gibi tuzlar
3 3
suda iyi çözünürken AgCl, PbI , PbSO gibi tuzlar
2 4
suda çok az çözünür.
Suda iyi çözünen iyonik katıların sulu çözeltileri
karıştırıldığında suda çözünmeyen katı oluşumuna
çökelme, oluşan katıya çökelek, tepkimeye de çö-
zünme-çökelme tepkimesi denir.
Görsel 1.13: Sarkıt ve dikitler
Örneğin NaCl ve AgNO tuzları suda iyi çözünür. Bu iyonik katıların
3
sulu çözeltileri karıştırılırsa AgCl katısı çöker (Görsel 1.14). NaNO ise
3
suda çözünür. Oluşan tepkime çözünme-çökelme tepkimesidir.
Çözünme-çökelme tepkimesi

NaCl(suda) + AgNO (suda) ͢ AgCl(k)↓ + NaNO (suda)
3 3
İyon-çökelme tepkimesi
͢
+ + +
Na (suda) + CI¯(suda) + Ag (suda) + NO¯(suda) AgCI(k)↓ + Na (suda) + NO¯(suda)
3 3
+
İyon-çökelme tepkimesinde Na ve NO¯ iyonları çökelme olayına katıl-
3
+
mamıştır. Na ve Ag iyonları yer değiştirerek AgCI tuzu katı hâle gelerek
+
çökmüştür. Bu tepkime aynı zamanda yer değiştirme tepkimesidir. Çö-
zünme-çökelme tepkimelerinde iyonların birleşerek çöken tuzu gösterdiği
tepkimeye net iyon denklemi denir.
48