Page 38 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

Bilgi Kutusu Dalton’un Kısmi Basınçlar Yasası, su üzerinde toplanan gazların ha-
cimlerini hesaplamakta da kullanılır. Örneğin potasyum klorat (KClO )
Su üstünde toplanan gaz ve 3
ısıtıldığında potasyum klorür (KCl) ve oksijen gazına (O ) ayrışır.
su buharının bulunduğu ka- 2
2KClO (k) → 2KCl(k) + 3O (g)
bın hacmi küçültüğünde ga- 3 2
zın kısmi basıncı arttığından
suda çözünürlüğü de artar.
Fakat bu çözünme eser mik-
tarda olduğu için toplam ba-
sınç hesaplamasında dikkate
alınmaz.

Görsel 2.26: Su üzerinde gaz toplama düzeneği
Oksijen, Görsel 2.26’da gösterildiği gibi su üzerinde toplanabilir.
Başlangıçta su ile dolu olan şişe ters çevrilip yarısına kadar suyla dolu
olan kaba yerleştirilir. Oksijen gazı üretildiği için gaz kabarcıkları en üste
yükselir ve şişedeki suyun yerini alır. Bu gaz toplama yöntemi gazın su
ile tepkimeye girmediği ve suda fark edilebilecek derecede çözünmediği
varsayımlarına dayanır. Bu varsayımlar oksijen gazı için geçerlidir. Ancak
suda kolayca çözünebilen NH gibi gazlar için geçerli değildir. Bununla
3
birlikte bu yöntemle toplanan oksijen gazı saf değildir çünkü şişede su
buharı da vardır. Toplam gaz basıncı, oksijen gazının kısmi basıncı ile
suyun denge buhar basıncının toplamına eşittir.
P = P + P
T O 2 H O
2
ÖRNEK

o
Şekildeki kapta t C’de toplam basınç 417,5 mmHg’dir. Piston yukarı çe-
kilerek gazın hacmi iki katına çıkarıldığında toplam basınç 217,5 mmHg
oluyor. Aynı sıcaklıkta suyun denge buhar basıncı kaç mmHg’dir?

ÇÖZÜM

Başlangıçta P = P + P 417,5 = P + P
T He su He su
Hacim iki katına çıkarıldığında He gazının kısmi basıncı yarıya düşer, suyun denge buhar basıncı de-
ğişmez.
P
He
217,5 = + P
2 su
417,5 = P + P 417,5 = P + P su
He
He
su
P
(-2 ile çarpılır.) 217,5 = + P -435 = -P -2P
He
2 su He su

-17,5 = -P P =17,5 mmHg
su su

130 KİMYA 11. SINIF