Page 34 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

4. BÖLÜM GAZ KARIŞIMLARI

■ Günlük hayatta kullanılan önemli gaz karışımları nelerdir?
■ Bir gaz karışımında bulunan herhangi bir gazın kısmi basıncı nelere
bağlıdır?
■ Ayrı kaplarda bulunan gazlar karıştığında, gazların hangi özellikleri
değişir?

2.4.1. Gaz Karışımları ve Kısmi Basınç

Doğada gazlar çoğunlukla karışım hâlinde bulunur. Örneğin atmos-
fer; azot, oksijen, argon, karbon dioksit ve diğer birçok gazın karışımı-
dır. Birçok anestezi gazı, hastaların zarar görmemesi için dikkatli şekil-
de hazırlanan karışımlardan oluşur. Doğal gaz, hava gazı, LPG birer
gaz karışımıdır.
Gaz karışımlarına örnek olarak atmosfer (kuru hava) ve doğal gazın
hacimce yüzdeleri Tablo 2.6’da verilmiştir.

Tablo 2.6: Atmosferi ve Doğal Gazı Oluşturan Gazların Hacimce Yüzdeleri
Atmosfer Doğal Gaz

Gaz Hacimce Yüzde Gaz Hacimce Yüzde
Azot (N ) 78,08 Metan (CH ) 90
2 4
Oksijen (O ) 20,94 Etan (C H ) 5
2 2 6
Argon (Ar) 0,93 Propan (C H ) 3
3 8
Karbon dioksit (CO ) 0,04 Bütan (C H ) 1
2 4 10
Diğer gazlar 0,01 Diğer hidrokarbonlar 1

a) Kısmi Basınç ve Gazların Su Üstünde Toplanması

Kısmi Basınç
Gazların kısmi basınçları nasıl bulunur? Gazların kısmi basınçları
hangi faktörlere bağlıdır? Bir gaz karışımında bulunan gazların her bi-
rinin kaba ayrı ayrı uyguladığı basınca kısmi basınç denir. Manometre
ile sadece gaz karışımının toplam basıncı ölçülebilir. Kısmi basınçları
bulmak için bileşenlerin mol kesirlerinin bilinmesi gerekir. Kısmi basınç-
ları ölçmenin en doğru yolu bir kütle spektrometresi kullanmaktır. Kütle
spektrumunda karışımdaki gazların miktarları ve dolayısıyla mol kesirleri
bulunabilir. Bunun sonucunda gazların kısmi basınçları hesaplanabilir.
Bir gazın kısmi basıncı o gazın aynı kapta tek başına yaptığı basın-
ca eşittir. Sabit hacimli kapta aynı sıcaklıkta bulunan gazlar kapta ister
tek başına ister başka gazlarla birlikte bulunsun, gazın yapacağı basınç
değişmez. Bir gaz karışımındaki herhangi bir gazın kısmi basıncı doğ-
rudan ölçülemez. Ölçülebilen basınç toplam basınçtır. Gaz karışımın-
da bulunan gazlar, toplam basıncı mol sayıları ile doğru orantılı olarak
paylaşır.

126 KİMYA 11. SINIF