Page 53 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

GAZLAR

Sıvılaştırılacak gaz sıkıştırılır ve gaz ke-
lebeği adı verilen küçük bir delikten bu gazın
genleşmesine izin verilir. Gaz genleştiğinde
soğur ve soğuyan gaz girişteki sıkıştırılmış
gazın üzerinden dolaştırılır. Bu temas ile gi-
ren gaz, genleşmeden önce soğutularak daha
fazla soğuması sağlanır. Gaz sıkıştırılarak bu
döngü sürekli tekrarlanırsa gaz sıcaklığı gittik-
çe düşer ve bir sıvı vermek üzere yoğunlaşır.
Gaz, hava gibi bir karışım ise oluşan sıvı daha
sonra bileşenlerine ayırmak üzere damıtılabi-
lir. Bu teknik atmosferden azot, oksijen, neon,
argon, kripton ve ksenon üretmek için kulla-
nılır. Birçok gaz, Joule-Thomson etkisinden
(genleşme ile soğuma) yararlanılarak sıvılaş-
tırılabilir.
Sıkıştırılan gazların ısınması, genişleyen
gazların ise bulundukları ortamı soğutması
Joule-Thomson olayının sonucudur. Evlerde-
Görsel 2.32: Joule-Thomson olayı
ki bütan gaz tüplerinin uzun süreli şofben kullanımlarında soğuduğu
ile çalışan buzdolabı soğutma
gözlemlenir. Günlük hayatta kullanılan klima, buzdolabı gibi soğutma sistemi
sistemlerinin çalışmasında (Görsel 2.32), Linde metodu ile havanın
sıvılaştırılmasında (Görsel 2.33) Joule-Thomson olayından yararlanı-
lır. Buzdolaplarındaki gaz, çok küçük bir delikten püskürtülerek aniden
genleştirilir. Bu şekilde sıcaklığı düşürülen gaz borulardan dolanarak
buzdolabının iç kısımlarını soğutur.

Görsel 2.33: Linde metodu ile havanın sıvılaştırılmasında Joule-Thomson olayı

145
KİMYA 11. SINIF