Page 2 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

ÇÖZÜCÜ ÇÖZÜNEN
1. BÖLÜM
ETKİLEŞİMLERİ

■ Maddeler karıştırılarak çözelti oluşturulduğunda çözücü ve çözünen
arasında nasıl bir etkileşim olur?
■ Çözeltilerdeki çözücü ve çözünen etkileşimleri ve maddelerin birbiri için-
de çözünüp çözünmemesi nelere bağlıdır?

3.1.1. Sıvı Ortamda Çözünme Olayı
Saf katı, sıvı ve gazlar arasında gerçekleşen kimyasal tepkimeler
azdır. Kimyasal tepkimelerin çoğu suda veya diğer çözücülerde çö-
zünmüş iyonlar ve moleküller arasında gerçekleşir. İki veya daha fazla
maddenin birbiri içinde homojen olarak karışmasıyla oluşan maddelere
çözelti denir. Çözelti bileşenlerinin katı, sıvı ya da gaz olmasına bağlı
olarak altı tane çözelti türü oluşturulabilir. Bu ünitede en az bir sıvı bile-
şen içeren çözeltiler yani sıvı-gaz, sıvı-sıvı, sıvı-katı çözeltiler üzerinde
durulacaktır. İncelenecek çözeltilerin birçoğunda sıvı çözücü olarak su
yer alacaktır.
Sıvı ve katılarda; moleküller, tanecikler arası çekim kuvvetleri ile bir
arada tutulur. Bu kuvvetler aynı zamanda çözeltilerin oluşumunda da
temel rol oynar. Çözeltilerde çözünen tanecikleri çözücünün her yerine
homojen olarak dağılır. Çözünen tanecikler, çözücü moleküllerin arası-
na girer. Çözeltiler oluşurken çözücü ve çözünen tanecikler arasında üç
tür etkileşim gerçekleşir (Görsel 3.1). Bu etkileşimler
■ Çözücü–çözücü etkileşimi
■ Çözünen–çözünen etkileşimi
■ Çözücü–çözünen etkileşimidir.

Görsel 3.1: Çözünme olayı sırasındaki etkileşimler

İki tanecik arasında etkileşim oluşurken ısı açığa çıkar. Taneciklerin
birbirinden ayrılması için ısı gerekir. Görsel 3.1’deki çözünme süreci
birinci basamak çözücü moleküllerinin, ikinci basamak çözünen mole-
küllerin birbirinden ayrılması olayıdır. Bu basamaklar moleküller arası
çekim kuvvetini yenmek için bir miktar enerji gerektirir. Bu nedenle bi-
rinci ve ikinci basamaklar endotermik (ısı alan) olaylardır.

166 KİMYA 11. SINIF