Page 4 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

İyonik yapılı bileşikler, suda çözünürken (+) ve (–) yüklü iyonlar olu-
şur. Bu iyonlar polar su molekülünün kısmi pozitif ve negatif kısımlarıyla
etkileşir. Pozitif yüklü iyonlar suyun negatif kısmı, negatif yüklü iyonlar
ise suyun pozitif kısmı ile etkileşerek iyon-dipol etkileşimini oluşturur.
Çözeltide su ile (+) ve (–) yüklü iyonlar arasında çok sayıda iyon-dipol
etkileşimi oluşarak iyonik katının suda çözünmesi gerçekleşir. Örneğin
NaCl iyonik bileşiğinin suda çözünme denklemi
+
NaCl(k) → Na (suda) + Cl¯(suda) şeklindedir.
+
Oluşan Na ve Cl¯ iyonlarının su ile oluşturduğu iyon-dipol etkileşimleri
+
Na ... H O, Cl¯... H O şeklinde yazılır.
2 2
Bu iyon-dipol etkileşimleri Görsel 3.2’de gösterilmiştir.

Görsel 3.2: NaCl iyonik katısının suda çözünme sürecinde oluşan iyon-dipol
etkileşimi

Polar moleküller arasında gerçekleşen çözünme sürecinde, çözücü
ve çözünen tanecikler arasında dipol-dipol etkileşimleri meydana gelir.
HCl, H S, HBr, NF , NCl , CHCl gibi moleküler yapılı bileşikler polar-
2 3 3 3
dır. Bu bileşikler, polar su molekülü ile dipol-dipol etkileşimi oluşturarak
suda çözünür.
Elektronegatifliği en yüksek elementlerden F, O ve N’un hidrojen-
li bileşiklerinde hidrojen bağı oluşur. HF, NH , H O, CH OH, C H OH,
3 2 3 2 5
CH COOH, CH NH , C H O gibi moleküller; kendi aralarında ve bir-
3 3 2 6 12 6
birleri arasında hidrojen bağları, dipol-dipol etkileşimleri ve indüklenmiş
dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleri oluşturur. Bu etkileşimlerden en
etkili olanı hidrojen bağı olduğu için özellikle hidrojen bağı içeren mole-
küllerin su ile etkileşiminde öncelikle hidrojen bağları belirtilir.

168 KİMYA 11. SINIF