Page 3 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

Üçüncü basamakta çözücü ve çözünen moleküller karışır. Bu basa- Bilgi Kutusu
mak ekzotermik (ısı veren) olaydır. Bu basamaklardaki ısıların toplamı
İyonik katıların büyük çoğun-
çözelti ısısına (∆H ) eşittir. Çözelti ısısı
çözelti
luğu suda endotermik olarak
∆H = ∆H + ∆H + ∆H şeklinde hesaplanır. çözünür. Endotermik olarak
çözelti 1 2 3
çözünen iyonik katıların sı-
Çözeltilerde, çözünen–çözücü etkileşimi (∆H ), çözünen–çözünen
3 caklık arttıkça çözünürlüğü
(∆H ) ve çözücü–çözücü (∆H ) etkileşiminden kuvvetli ise çözünme
2 1 artar.
olayı ekzotermik olarak gerçekleşir ve ∆H değeri negatiftir. Çözü-
çözelti
nen–çözücü etkileşimi, çözünen–çözünen ve çözücü–çözücü etkile-
şimlerinden daha zayıf ise çözünme olayı endotermiktir ve ∆H de-
çözelti
ğeri pozitif bir değerdir.
Çözücüsü sıvı, çözüneni katı olan çözeltilerde çözünme olayı
ekzotermik (∆H < 0) ise çözünme kendiliğinden gerçekleşir. Çözün-
çözelti
me olayı endotermik (∆H > 0) ise çözünme olayının gerçekleşebil-
çözelti
mesi için sistemin dışarıdan ısı alması gerekir.
Bir maddenin bir çözücü içerisinde çözünüp çözünmediğini tanecikler
arası çekim kuvvetleri belirler. Maddeler bir araya geldiğinde türler arasın-
da farklı etkileşimler oluşur. Bu etkileşimler maddelerin türlerine bağlıdır.
Yapı olarak benzer maddeler birbiri içinde çözünebilir. Buna göre polar
maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler apolar çözücülerde iyi çö-
zünür. Apolar bir maddenin polar bir çözücüde iyi çözünmesi beklenmez.
Maddelerin birbiri içinde çözünmesi türler arası zayıf etkileşimlere
bağlıdır. Çözünme olayında güçlü etkileşimlerde bir değişme olmaz.
Çözünme sürecinde çözücü ve çözünen arasında hidrojen bağları, di-
pol-dipol etkileşimleri, iyon-dipol etkileşimleri, iyon-indüklenmiş dipol
etkileşimleri, dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleri, indüklenmiş dipol-in-
düklenmiş dipol etkileşimleri (London kuvvetleri) oluşabilir. Türler arası
etkileşim sınıflandırması aşağıdaki gibidir.

Türler Arası Etkileşimler

Güçlü Zayıf
Etkileşimler Etkileşimler

■ İyonik Bağlar
■ Kovalent Bağlar
Van der Waals Hidrojen

■ Metalik Bağlar Bağları Bağları

Dipol-Dipol İyon-Dipol İndüklenmiş

Etkileşimi Etkileşimi Dipol Etkileşimi
■ İyon-İndüklenmiş Dipol
Etkileşimi
■ Dipol-İndüklenmiş
Dipol Etkileşimi
■ London Kuvvetleri
(İndüklenmiş Dipol-İn-
düklenmiş Dipol)

167
KİMYA 11. SINIF