Page 6 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

Bilgi Kutusu İyonik bir bileşikle apolar molekül veya soy gaz atomları arası et-
kileşimler, iyon-indüklenmiş dipol etkileşimleridir. İyonik bir bileşiğin
Aralarında etkileşim güçleri
polar olmayan bir çözücüde çözünmesi olayı bu etkileşimlerden ileri
farklı olan türler birbiri içeri-
gelir. İyon-indüklenmiş dipol etkileşimlerinin kuvveti çok zayıf olduğu
sinde çok az çözünür. Genel-
için iyonik bileşikler apolar çözücülerde çok az çözünür. Bu etkileşimler
de bu çözülmeler ihmal edilir.
genelde yok kabul edilir. NaCl iyonik bileşiğinin apolar moleküller olan
karbon tetraklorür (CCl ) ve benzen (C H ) gibi apolar çözücülerde çö-
4 6 6
zünürlüğü, tartım yapılamayacak kadar düşüktür. NaCl – CCl arası za-
4
+
yıf etkileşim iyon-indüklenmiş dipol etkileşimidir. Bu etkileşimler Na – CCl
4
ve Cl¯ – CCl şeklinde gösterilir.
4
Örnek

Aşağıda verilen maddeler arasındaki etkin etkileşim türünü yazınız.

a) NH – H O b) HCl – H O c) KBr – CCl
3 2 2 4
ç) N – H O d) C H – CCl e) NaI – H O
2 2 2 6 4 2

Çözüm

Çözeltilerde çözücü ve çözünen arasındaki etkileşimin belirlenebil-
mesi için öncelikle maddelerin polarlığı bilinmelidir. Ayrıca verilen
maddelerin hidrojen bağı içerip içermediği ve bileşiğin iyonik ya da
moleküler yapıda olduğu tespit edilmelidir. Buna göre

NH : Polar molekül, hidrojen bağı oluşturur.
3
H O: Polar molekül, hidrojen bağı oluşturur.
2
HCl : Polar molekül
KBr : İyonik bileşik
CCl : Apolar molekül
4
N : Apolar molekül
2
C H : Apolar molekül
2 6
NaI : İyonik bileşik

a) NH – H O : Hidrojen bağı
3 2
b) HCl – H O : Dipol–dipol etkileşimi
2
c) KBr – CCl : İyon–indüklenmiş dipol etkileşimi
4
ç) N – H O : İndüklenmiş dipol–dipol etkileşimi
2 2
d) C H – CCl : İndüklenmiş dipol–indüklenmiş dipol etkileşimi
2 6 4
e) NaI – H O : İyon–dipol etkileşimi
2

170 KİMYA 11. SINIF